 |
| Πηγή: Bovary.gr |
Καλά κρυμμένη μέσα στα πλατάνια, η Βυζίτσα είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα παραδοσιακά χωριά στο Πήλιο. Αυτό το χωριό μοναδικής και χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής απέχει 29 χιλιόμετρα από τον Βόλο. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 500 μ. στις πλαγιές του Πηλίου και έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Φιλοξενεί σήμερα 255 μόνιμους κατοίκους ενώ κατά την χειμερινή σεζόν ,παίρνει ανάσα από τους εκατοντάδες τουρίστες που την επισκέπτονται. Η Βυζίτσα έχει πλούσια βλάστηση όλο το χρόνο. Κυρίως καλλιεργούνται μήλα, αχλάδια, ροδάκινα, λεμόνια, αμύγδαλα, κάστανα και καρύδια Η διατήρηση των παραδόσεων έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί είναι ένας σημαντικός παράγοντας του τουρισμού και της οικονομικής ευχέρειας. Θα βρει κανείς πολλούς συνεταιρισμούς, και ιδιαίτερα γυναικείους αγροτικούς συνεταιρισμούς, που παράγουν παραδοσιακά σπιτικά προϊόντα.
Μια ματιά στο παρελθόν
Ο πρώτος επικοισμός στην Βυζίτσα έγινε το 1650 μ.Χ. Στα Βυζαντινά χρόνια, πιθανότατα τον 7ο μ.Χ αιώνα, πέρασε στον ελλαδικό χώρο ένα σλαβικό φύλο, ενώ κατά τον 11ο αιώνα πέρασαν και οι Βλάχοι. Οι πληθυσμοί αυτοί αναμείχθηκαν με το ντόπιο ελληνικό στοιχείο και απώλεσαν σταδιακά τα πολιτισμικά τους στοιχεία, όπως τη γλώσσα και τα έθιμά τους. Γύρω στο 1500 μ.Χ. οι πληθυσμοί αυτοί μαζί με Ηπειρώτες, Μοσχοπολίτες και Αρβανιτόβλαχους πέρασαν στο Πήλιο σε αναζήτηση καλύτερων συνθηκών ζωής.
Αρχικά η περιοχή από τα Καλά Νερά έως τη σημερινή Βυζίτσα ήταν ακατοίκητη. Μετά την αναγνώριση του εδάφους και την έγκριση της καταλληλότητάς του προσήλθαν οι πρώτοι “πρόσφυγες”. Περίπου 30 οικογένειες, έφτιαξαν τα αρχοντικά τους. Η συμπεριφορά τους μαρτυρά ότι ήταν φοβισμένοι και κυνηγημένοι, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία που να πιστοποιούν την ακριβή εθνοτική ή τοπολογική προσέλευσή τους. Η εγκατάστασή τους στην Βυζίτσα έγινε κατά ομάδες οικογενειών με συγγενικούς ή φιλικούς δεσμούς και κάθε ομάδα επέλεγε το σημείο εγκατάστασης της. Κριτήρια επιλογής ήταν το αθέατο της περιοχής από τη θάλασσα και η μεταξύ των σπιτιών εγγύτητα, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασίας τους από τον κίνδυνο των επιδρομών.
Ο επικοισμός συνεχίστηκε με την έλευση Ηπηρωτών, Μοσχοπολιτών και άλλων, οι οποίοι κατασκεύαζαν μικρότερα σπίτια. Οι πρωτοεγκαταστημένες οικογένειες, έμεναν σε μικρότερες κατοικίες, τα “παράσπιτα” μέχρι την ολοκλήρωση του αρχοντικού. Η κοινωνική ζωήστην Βυζίτσα ήταν περιορισμένη. Οι δυσκολίες που πέρασαν ανέδειξαν το θρησκευτικό τους ένστικτο. Οι Κυριακές και οι γιορτινές ημέρες ήταν ουσιαστικές αργίες, ενώ σε κάποιες εορτές ακολουθούσε λαϊκό πανηγύρι στην πλατεία. Για τις κοπέλες τα πανηγύρια και ο εκκλησιασμός αποτελούσαν τις μόνες ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση. Οι γάμοι αποτελούσαν μια αποδεκτή “μακροχόνιας διάρκειας” συναλλαγή σύμφωνα με τα κρατούντα ήθη της εποχής.
Αρχικά η περιοχή από τα Καλά Νερά έως τη σημερινή Βυζίτσα ήταν ακατοίκητη. Μετά την αναγνώριση του εδάφους και την έγκριση της καταλληλότητάς του προσήλθαν οι πρώτοι “πρόσφυγες”. Περίπου 30 οικογένειες, έφτιαξαν τα αρχοντικά τους. Η συμπεριφορά τους μαρτυρά ότι ήταν φοβισμένοι και κυνηγημένοι, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία που να πιστοποιούν την ακριβή εθνοτική ή τοπολογική προσέλευσή τους. Η εγκατάστασή τους στην Βυζίτσα έγινε κατά ομάδες οικογενειών με συγγενικούς ή φιλικούς δεσμούς και κάθε ομάδα επέλεγε το σημείο εγκατάστασης της. Κριτήρια επιλογής ήταν το αθέατο της περιοχής από τη θάλασσα και η μεταξύ των σπιτιών εγγύτητα, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασίας τους από τον κίνδυνο των επιδρομών.
Ο επικοισμός συνεχίστηκε με την έλευση Ηπηρωτών, Μοσχοπολιτών και άλλων, οι οποίοι κατασκεύαζαν μικρότερα σπίτια. Οι πρωτοεγκαταστημένες οικογένειες, έμεναν σε μικρότερες κατοικίες, τα “παράσπιτα” μέχρι την ολοκλήρωση του αρχοντικού. Η κοινωνική ζωήστην Βυζίτσα ήταν περιορισμένη. Οι δυσκολίες που πέρασαν ανέδειξαν το θρησκευτικό τους ένστικτο. Οι Κυριακές και οι γιορτινές ημέρες ήταν ουσιαστικές αργίες, ενώ σε κάποιες εορτές ακολουθούσε λαϊκό πανηγύρι στην πλατεία. Για τις κοπέλες τα πανηγύρια και ο εκκλησιασμός αποτελούσαν τις μόνες ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση. Οι γάμοι αποτελούσαν μια αποδεκτή “μακροχόνιας διάρκειας” συναλλαγή σύμφωνα με τα κρατούντα ήθη της εποχής.
Βυζίτσα και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική
Ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας των κτισμάτων στην Βυζίτσα εντάσσεται στο μεγαλύτερο πλαίσιο της πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής. Ο οικισμός παρουσιάζει διαφορετικό χαρακτήρα στον ιστορικό και διατηρηταίο κεντρικό πυρήνα απ’ ότι στο νότιο και στο ανατολικό τμήμα του οικισμού. Το οδικό δίκτυο και τα σοκάκια εκτείνονται παράλληλα με τις τοπογραφικές καμπύλες είναι λιθόστρωτα.
Τα κτίσματα έχουν μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους και σπάνια δημιουργούν συγκροτήματα. Διαθέτουν αυλές περιμετρικά οι οποίες είναι άλλοτε κλειστές και άλλοτε επιτρέπουν την πρόσβαση σε τρίτους. Τα χαρακτηριστικά κτήρια στην Βυζίτσα, τα αρχοντικά, έχουν συνήθως 3 ορόφους με κάτοψη που προσεγγίζει το τετράγωνο, ενώ η τρισδιάστατή μορφή τους είναι κυβική. Διαθέτουν εξώστες και χαγιάτια που ξεχωρίζουν ογκολογικά και χρωματικά. Αυτό συμβαίνει λόγω του άσπρου χρώματος που έχει το επίχρισμά τους σε σχέση με την εμφανή λιθοδομή και τις ξυλοδεσιές του υπόλοιπου κτηρίου.
Οι στέγες δομούνται κατά κανόνα με ξύλινα δοκάρια και η τελική τους στρώση αποτελείται από πηλιορείτικες σχιστόπλακες. Το στοιχείο αυτό αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό και γνώρισμα της αρχιτεκτονικής στην Βυζίτσα και είναι υπεύθυνο για ένα μεγάλο μέρος της φήμης της. Αυτά τα κτήρια συνήθως συνοδεύονται από μικρότερα παράσπιτα όπως φούρνο, σπίτι για τον επιστάτη, στάβλο κλπ. Τα διάφορα κτήρια παρατάσσονται περιμετρικά της κύριας αυλής του αρχοντικού. Αποτελεί βέβαια και αρχιτεκτονική με έντονο τοπικό χαρακτήρα, αφού τα υλικά είναι ντόπια.
Σύνταξη κειμένου: Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Γεωργία Αλμπανίδου
Πηγές:
