Tου Αλέξανδρου Λαγάκου* |
Αποτελεί πλέον κοινό τόπο μεταξύ των πολιτών η παραδοχή πως η Πατρίδα μας οφείλει άμεσα να επανοικοδομήσει την εθνική της οικονομία πάνω σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο. Το τελευταίο οφείλει να διαθέτει στέρεες βάσεις και άρα να διακρίνεται από χαρακτηριστικά που θα επιτρέπουν τη διαρκή και πολύπλευρη δημιουργία υπεραξίας στην χώρα, καθιστώντας συνεπώς την προσδοκώμενη Ανάπτυξη βιώσιμη στο διηνεκές.
Για την επιτυχή εφαρμογή του νέου εθνικού παραγωγικού μοντέλου η στοχευμένη ανάπτυξη του τομέα της ενέργειας αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη. Το «κλειδί» που είναι σε θέση να «ξεκλειδώσει» αυτή την έντονη αναπτυξιακή δυναμική της ενέργειας είναι η εγκαθίδρυση ενός ευνομούμενου και εύρυθμου επιχειρησιακού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα διαπνέεται από τις αρχές της ελεύθερης αγοράς, θα αποτρέπει τα μονοπώλια, θα ανταμείβει την ιδιωτική ανάληψη ρίσκου και πάνω από όλα θα θωρακίζεται από ένα άρτια δομημένο ρυθμιστικό πλαίσιο.
Ο Αλέξανδρος Λαγάκος είναι Ιδρυτικός Πρόεδρος του Greek Energy Forum, ενός διεθνούς think tank Ελλήνων επαγγελματιών της Ενέργειας.
Το πρώτο βήμα προς την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι η απελευθέρωση της εθνικής αγοράς ενέργειας. Η υπό εξέλιξη άρση των κρατικών μονοπωλίων τόσο στον ηλεκτρισμό όσο και στο φυσικό αέριο καταργεί το πρώτο σημαντικό εμπόδιο για τη δημιουργία συνθηκών πραγματικού ανταγωνισμού στην αγορά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν: η δημιουργία και το σχέδιο πώλησης της «μικρής ΔΕΗ», η άρση των τοπικών μονοπωλίων των Εταιρειών Παροχής Αερίου (Ε.Π.Α), η διενέργεια τακτικών δημοπρασιών αερίου από τη ΔΕΠΑ. Η προσπάθεια αυτή συνεπικουρείται και από επιπλέον ρυθμιστικές παρεμβάσεις που ως στόχο έχουν τη θέσπιση κανόνων, οι οποίοι θα αποδεσμεύουν την ιδιωτική πρωτοβουλία από τον κρατικό παρεμβατισμό. Ενδεικτικά αξίζει να αναφερθεί η υιοθέτηση του νέου μοντέλου στην αγορά ηλεκτρισμού (Target Model), που συν τοις άλλοις αναμένεται να επιτρέψει για πρώτη φορά τις απευθείας διμερείς εμπορικές συναλλαγές μεταξύ παραγωγών/προμηθευτών/καταναλωτών, καταργώντας την μέχρι σήμερα υποχρεωτική διαμεσολάβηση του Κράτους και απελευθερώνοντας ουσιαστικά την τιμολόγηση του ρεύματος.
Ο επανασχεδιασμός της αγοράς ενέργειας πάνω σε μία βάση πραγματικού ανταγωνισμού και ελεύθερης ιδιωτικής πρωτοβουλίας θα αποφέρει πολλαπλά οφέλη στη χώρα μας. Καταρχάς, θα οδηγήσει στη σταδιακή και εν τέλει αισθητή μείωση του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις συμβάλοντας έτσι στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό. Παράλληλα ο μετασχηματισμός της αγοράς ενέργειας θα συμβάλει στην εξυγίανση των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας μέσω της φορολογικής αποφόρτισης του τομέα της ενέργειας και της ενίσχυσης της ανταποδοτικότητας στη χρήση των αγαθών του ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου. Με απλά λόγια, θα πάψει ο φορολογούμενος να επιδοτεί – άκρως γενναιόδωρα - ένα κρατικά ελεγχόμενο σύστημα και εν τέλει θα αναλάβει ο κάθε καταναλωτής να καθορίζει κάθε φορά το ποσό που είναι διατεθειμένος να πληρώνει για το αγαθό ή την υπηρεσία που χρειάζεται.
Αναμένεται επίσης η προσθήκη νέων παικτών στην αγορά, η ραγδαία αύξηση του όγκου συναλλαγών και η ανάπτυξη παράπλευρων κλάδων παροχής υπηρεσιών υποστήριξης του τομέα παραγωγής και εμπορίας ενέργειας στην Ελλάδα. Ο σχεδιασμός και η τεχνική υποστήριξη πληροφοριακών συστημάτων για τη διενέργεια ηλεκτρονικής εμπορίας ενέργειας (trading) και τη διαχείριση δεδομένων (data management), η παροχή εξειδικευμένων νομικών υπηρεσιών, η ανάπτυξη χερσαίων και παράκτιων μεταφορών (logistics), η προσφορά σύνθετων τραπεζικών προϊόντων διαχείρισης ρίσκου (risk hedging instruments) αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα νέων τομέων που πρόκειται να δημιουργηθούν. Λογικό απότοκο μίας τέτοιας εξέλιξης αποτελεί η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας - εν προκειμένω θέσεων υψηλής επιστημονικής εξειδίκευσης - αυτή τη φορά στον ιδιωτικό και όχι στον δημόσιο τομέα, όπως δυστυχώς συνέβαινε κατά κόρον έως και τις αρχές της πρόσφατης οικονομικής κρίσης.
Μία εύρυθμα λειτουργούσα εθνική αγορά ενέργειας αποτελεί ιδανικό πεδίο ανάπτυξης φυσικών υποδομών (μονάδες αποθήκευσης αερίου, τερματικά LNG, σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, έργα εξοικονόμησης ενέργειας). Συνεπώς, με την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων για την απελευθέρωση του ενεργειακού τομέα, η Ελλάδα αποκτά τη δυναμική να καταστεί πόλος έλξης επενδύσεων σε σημαντικά τεχνικά έργα. Αυτό θα προσφέρει μία ισχυρή ώθηση στον κατασκευαστικό μας τομέα, ο οποίος έχει ήδη αναπτύξει πλούσια εμπειρία και τεχνογνωσία, ώστε να υποστηρίξει επάξια την εν λόγω προοπτική. Οι νέες υποδομές στρατηγικού χαρακτήρα αποτελούν ίσως το πλέον απτό παράδειγμα της προστιθέμενης αξίας που μπορεί να δημιουργήσει για την Πατρίδα μας η ανάπτυξη του εθνικού ενεργειακού κλάδου σε σύγχρονα πρότυπα.
Η ύπαρξη υγιούς αγοράς ενέργειας - τα ιδανικά χαρακτηριστικά της οποίας σκιαγραφήθηκαν παραπάνω - ελαχιστοποιεί το εμπορικό ρίσκο κάθε εταιρείας που επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην εξόρυξη υδρογονανθράκων εντός Ελληνικής Επικράτειας. Είναι καθοριστικό για τον υποψήφιο επενδυτή να γνωρίζει πως διαθέτει πληθώρα επιλογών εμπορικής εκμετάλλευσης του αγαθού που σκοπεύει να εξορύξει, γεγονός που μεγιστοποιεί τις πιθανότητες να ανακτήσει έγκαιρα τα χρηματικά ποσά που θα δαπανήσει. Αυτό ισχύει κυρίως για το φυσικό αέριο, το οποίο απαιτεί είτε την ύπαρξη διασυνδετήριων αγωγών ή την υψηλού χρηματικού κόστους επεξεργασία για τη μεταφορά του ανά τον κόσμο. Συνεπώς, η απελευθέρωση της ελληνικής αγοράς ενέργειας έχει τη δυναμική να υποστηρίξει το μεγάλο όραμα της εκμετάλλευσης εθνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων ως καταλύτης στην αποτελεσματικότερη προσέλκυση πετρελαϊκών εταιρειών εγνωσμένης τεχνικής επάρκειας. Σε συνδυασμό με τη δημιουργία συνθηκών πραγματικού εσωτερικού ανταγωνισμού, η επιτάχυνση της αξιοποίησης του ορυκτού μας πλούτου θα θωρακίσει την ενεργειακή ασφάλεια της Πατρίδας μας. Το τελευταίο αποτελεί αναμφισβήτητα και το θεμέλιο της βιώσιμης ανάπτυξης κάθε κυρίαρχου κράτους.
Συνοψίζοντας, η θεσμική μεταρρύθμιση του τομέα της ενέργειας αναμένεται να οδηγήσει:
- στην αύξηση του αριθμού διαθέσιμων προμηθευτών για τους καταναλωτές και συνεπώς στη συμπίεση των προσφερόμενων ενεργειακών τιμολογίων μέσω της ενίσχυσης του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά
- στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων λόγω του μειωμένου ενεργειακού κόστους
- στη μαζική δημιουργία θέσεων υψηλής επιστημονικής εξειδίκευσης στον ιδιωτικό τομέα που έχουν τη δυναμική να οδηγήσουν στον “επαναπατρισμό ελληνικού ταλέντου” από το εξωτερικό
- στη διεύρυνση της παραγωγικής μας βάσης και στον εμπλουτισμό της ελληνικής οικονομίας με καινούργιους επιχειρηματικούς τομείς
- στην ανάπτυξη σύνθετων τεχνικών έργων εντός συνόρων
- στη θέσπιση κανόνων διαφάνειας και ενός ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας εναρμονισμένου με τις υποδείξεις της Ε.Ε
-στην εξάλειψη των δημοσιονομικών βαρών που συνεπαγόταν έως σήμερα η φορολογική επιδότηση της ενεργειακής αγοράς και στην αντικατάστασή τους από ανταποδοτικές χρεώσεις των χρηστών
- στην επιτάχυνση εκμετάλλευσης εθνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων
- στη θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας μας και στη γεωπολιτική της αναβάθμιση στην ευρύτερη περιοχή
Όλα τα παραπάνω συνιστούν κύρια δομικά στοιχεία της πολυπόθητης Ανάπτυξης που επιζητά σήμερα η Κοινωνία. Ο βασικός μοχλός για την επίτευξή τους είναι οι μεταρρυθμίσεις και οι στοχευμένες αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο και όχι η δαπάνη κρατικών πόρων. Και αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη ευκαιρία για μία χώρα που στερείται κεφαλαίων όπως η Πατρίδα μας αυτή τη χρονική στιγμή: να επαναχαράξει το πλαίσιο λειτουργίας της εθνικής της οικονομίας με γνώμονα την επίτευξη και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης. Όμως πέρα από την αποφασιστικότητα και τις συνετές επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης, αυτό θα συμβεί υπό μία κύρια προϋπόθεση: την αποδαιμονοποίηση εννοιών όπως “απελευθέρωση αγορών”, “ιδιωτική πρωτοβουλία” και “επιχειρηματικότητα”. Και αυτή ενδεχομένως να αποτελεί και τη δυσκολότερη υπέρβαση που καλούμαστε να επιτύχουμε άμεσα όλοι μαζί ως ενεργή κοινωνία πολιτών...
*Ο Αλέξανδρος είναι Ιδρυτικός Πρόεδρος του Greek Energy Forum, ενός διεθνούς think tank Ελλήνων επαγγελματιών της Ενέργειας. Eργάζεται σε έναν από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους πετρελαϊκούς ομίλους στο Λονδίνο ως Αναλυτής Ευρωπαϊκών Ενεργειακών Αγορών και Yπεύθυνος Σύμβουλος για θέματα αγορών αερίου (gas trading). Ο ρόλος του περιλαμβάνει το συντονισμό ομάδας αναλυτών ευρωπαϊκών αγορών αερίου με στόχο τη διενέργεια προβλέψεων και την παροχή συστάσεων για τη βέλτιστη χάραξη εμπορικής στρατηγικής. Νωρίτερα, υπήρξε μέλος της ομάδας Επιχειρησιακής Ανάπτυξης (Business Development), εστιαζόμενος στη διαπραγμάτευση και σύναψη σύνθετων ενεργειακών συμφωνιών εκ μέρους του Ομίλου.Στο παρελθόν, εργάστηκε στην Gazprom ως Αναλυτής Ρίσκου με αντικείμενο την είσοδο του ρωσικού ομίλου σε νέες αγορές καθώς και τον επιχειρησιακό έλεγχο καινοτόμων συμβάσεων στους τομείς του φυσικού αερίου, ηλεκτρισμού, ρύπων και βιομάζας. Διαθέτει επίσης εμπειρία στον τομέα της Συμβουλευτικής στην Ενεργειακή Οικονομία, έχοντας απασχοληθεί στην Mott MacDonald, όπου είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Υπουργείο Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Αλέξανδρος έχει συμμετάσχει σε σημαντικό αριθμό διεθνών εμπορικών συνεδρίων ως προσκεκλημένος ομιλητής, καθώς και σε δημόσιες διαβουλεύσεις ως εκπρόσωπος οργανισμών. Είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Ενεργειακή Στρατηγική από το Imperial College London.
* Πρόεδρος του Greek Energy Forum - Αναλυτής Ενεργειακών Αγορών
newsroom naftemporiki.gr
