Με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, που ψηφίζεται στη Βουλή εντός του Αυγούστου, η Πολιτεία, εν μέσω της πιο βαθιάς οικονομικής κρίσης, καλεί τους πολίτες φθηνά και γρήγορα, με πολλές δόσεις και διευκολύνσεις να νομιμοποιήσουν το αυθαίρετό τους είτε πολεοδομικές υπερβάσεις σε κτίσματα με οικοδομική άδεια. Ο εισπρακτικός στόχος είναι να συγκεντρωθούν στα δημόσια ταμεία άλλα 4 δισ. ευρώ από τα πρόστιμα των αυθαιρέτων, ενώ έχουν ήδη «κλειδώσει» εισπράξεις άνω των1,5 δισ. ευρώ από τους ιδιοκτήτες που εντάχθηκαν στους προηγούμενους δύο νόμους των Τ. Μπιρμπίλη και Γ. Παπακωνσταντίνου για τους ημιυπαίθριους χώρους και τις τακτοποιήσεις αυθαιρέτων. Ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ Σ. Καλαφάτης λέει ότι «οι διατάξεις του νέου νομοσχεδίου είναι γερά θεμελιωμένες» έναντι του ενδεχομένου το θεσμικό οικοδόμημα νομιμοποίησης των αυθαιρέτων να κριθεί για μία ακόμη φορά από το ΣτΕ αντισυνταγματικό και να κατεδαφιστεί. Ο ίδιος τονίζει ότι οι νέες ρυθμίσεις έχουν κοινωνικό, περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα και ότι μπαίνει φραγμός για τη δημιουργία νέας γενιάς αυθαιρέτων.
* Τι ισχύει για τις προθεσμίες δηλώσεων των αυθαιρέτων και τον τρόπο πληρωμής των προστίμων;
**Ανοίγει νέος κύκλος νομιμοποιήσεων αυθαιρέτων, αυτή τη φορά με κλειστή προθεσμία υποβολής δηλώσεων, συνολικής διάρκειας 18 μηνών, δηλαδή από τον Αύγουστο 2013, που αναμένεται να ψηφιστεί και να τεθεί σε εφαρμογή ο νέος νόμος του ΥΠΕΚΑ, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015. Προφανώς για εισπρακτικούς λόγους το υπουργείο Περιβάλλοντος πριμοδοτεί... τους γρήγορους. Δηλαδή όσο πιο γρήγορα το δηλώσουν, τόσο πιο ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής του προστίμου νομιμοποίησης θα έχουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων.
* Πώς διαμορφώνονται οι δόσεις και οι εκπτώσεις για την πληρωμή των προστίμων;
**Αναλυτικά προβλέπονται: 102 δόσεις αν δηλωθεί το αυθαίρετο μέσα στο πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου. 84 δόσεις αν δηλωθεί το αυθαίρετο στο δεύτερο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου, 60 δόσεις αν δηλωθεί το αυθαίρετο στο τρίτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου. Δυνατότητα προσαρμογής δόσεων μέσα σε κάθε εξάμηνο, με ελάχιστο όριο δόσης 50 ευρώ ανά μήνα ή 300 ευρώ ανά εξάμηνο. Οι ιδιοκτήτες που θα καταβάλουν εφάπαξ το πρόστιμο θα έχουν έκπτωση 20%. Οι ιδιοκτήτες που θα καταβάλουν το 30% του συνολικού προστίμου μέσα σε ένα εξάμηνο από την ημερομηνία υπαγωγής θα επωφελούνται έκπτωσης 10%. Για τους μακροχρόνια ανέργους θα υπάρχει έκπτωση 30% επί του συνολικού προστίμου. Προβλέπονται επίσης διευκολύνσεις με μείωση του προστίμου από 2% έως 85% για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως οι πολύτεκνοι, οι τρίτεκνοι, τα ΑΜΕΑ, οι ομογενείς κ.ά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου ΠΕΚΑ, το μέσο πρόστιμο για τη ρύθμιση των αυθαιρέτων κυμαίνεται μεταξύ 5.000 και 7.000 ευρώ. Ετσι η ρύθμιση των 102 μηνιαίων δόσεων,υπαγορεύεται από τον χονδρικό υπολογισμό να γίνεται νομιμοποίηση αυθαιρέτου με 50 ευρώ το μήνα.
* Πώς υπολογίζεται το πρόστιμο και πώς διαμορφώνεται το παράβολο για όσους ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις;
**Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν, επί την τιμή ζώνης που ίσχυε στην περιοχή του ακινήτου την 28η/07/2011, ανεξαρτήτως της χρήσης αυτού, επί το συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές τετραγωνιδίων, που ορίζονται στο νομοσχέδιο. Δηλαδή με βάση τον τύπο: τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων. Παράλληλα το παράβολο υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο αποτελεί έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού και δεν επιστρέφεται σε καμία περίπτωση, διαμορφώνεται ανάλογα με την επιφάνεια του αυθαιρέτου από 500 ευρώ για μικρά διαμερίσματα μέχρι 10.000 ευρώ για αυθαίρετα μεγαθήρια μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.
* Τι πρέπει να κάνουν όσοι ιδιοκτήτες έχουν ήδη ενταχθεί στους νόμους για τους ημιυπαίθριους χώρους και την τακτοποίηση αυθαιρέτων;
**Ολοι οι ιδιοκτήτες που έχουν υπαχθεί στις ρυθμίσεις τόσο του νόμου 3843/2010 για τους ημιυπαίθριους χώρους όσο και 4014/2011 για την τακτοποίηση αυθαιρέτων, ανεξαρτήτως αν έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία ή πληρώνουν ακόμη δόσεις, προκειμένου αντί της εξαίρεσης από την κατεδάφιση για 30 έτη να πετύχουν οριστική νομιμοποίηση του ακινήτου τους, πρέπει να υπαχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου, υποβάλλοντας νέα ηλεκτρονική δήλωση, μέσω μηχανικού, με μικρή αλλά πρόσθεση επιβάρυνση. Οι λεπτομέρειες θα εξειδικευτούν με υπουργική απόφαση. Δεν έχει διευκρινιστεί τελικά στην περίπτωση που, μετά τον υπολογισμό του προστίμου με το νέο νόμο, προκύπτει διαφορά υπέρ του ιδιοκτήτη εάν το ποσό αυτής της διαφοράς θα επιστρέφεται ή όχι.
* Τι είναι η «τράπεζα γης» και σε ποιες περιπτώσεις θα απαιτείται η μεταφορά συντελεστή δόμησης;
**Το γνωστό από τα παλιά θεσμό της μεταφοράς συντελεστή δόμησης, που έχει «σκοντάψει» πολλές φορές στο ΣτΕ για λόγους αντισυνταγματικότητας επαναφέρει το ΥΠΕΚΑ, μέσω της «τράπεζας γης». Το ΥΠΕΚΑ θα εκδίδει τίτλο που ενσωματώνει το δικαίωμα μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Ο τίτλος θα είναι ονομαστικός και θα μεταβιβάζεται αποκλειστικά μέσω της ηλεκτρονικής διαδικασίας της «τράπεζας γης», η οποία θα μπορεί: να προβαίνει σε αγορά τίτλων δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης με σκοπό τη δημιουργία ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, δημιουργία χώρων στέθμευσης ιδίως σε περιοχές όπου υπάρχει πολεοδομική επιβάρυνση. Να μεταβιβάζει αποκτηθέντες τίτλους δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης για να νομιμοποιηθούν μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις, ή εξ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα εφόσον αυτά έχουν ενταχθεί στο νέο νόμο ή σε ωφελούμενα ακίνητα εντός ζωνών συγκέντρωσης δικαιώματος δόμησης. Να προβαίνει σε αγορά ακινήτων ή τμημάτων αυτών, ιδιοκτησίας οικοδομικών συνεταιρισμών ή ενώσεων οικοδομικών συνεταιρισμών που ολόκληρη η έκτασή τους ή μέρος αυτής βρίσκεται εντός ιδιωτικών δασικών εκτάσεων, με σκοπό τη δημιουργία τίτλων δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Αυτούς τους τίτλους θα παραχωρεί έναντι ανταλλάγματος στο συνεταιρισμό ή στην ένωση, προκειμένου να αποκτούν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί δυνατότητα δόμησης.
* Τι θα γίνει με τους παλαιούς τίτλους δικαιωμάτων συντελεστή δόμησης οι οποίοι λόγω των αποφάσεων του ΣτΕ που ακύρωσαν ως αντισυνταγματικό το θεσμό μένουν στο συρτάρι;
**Οι παλιοί τίτλοι δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης θα ενταχθούν στην «τράπεζα γης» ύστερα από ηλεκτρονική αίτηση στο ΥΠΕΚΑ. Το υπουργείο θα καθορίζει την αξία τους (τιμή αγοράς και πώλησης). Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου, υπάρχουν σήμερα περί τα 500.000 τ.μ. σε τίτλους με δικαίωμα μεταφοράς συντελεστή δόμησης από τα οποία τα 350.000 τ.μ. αφορούν την Αττική.
* Τι θα γίνει με τα κτίσματα σε περιοχές της χώρας όπου η οικιστική πίεση ανέτρεψε ή αγνόησε τον πολεοδομικό σχεδιασμό;
**Στο νέο νόμο υπάρχει πρόβλεψη και για την τακτοποίηση αυθαίρετων κτισμάτων ή χρήσεων σε εκτάσεις για τις οποίες δεν έχουν καθοριστεί ή αναθεωρηθεί, καθ' οιονδήποτε τρόπο, χρήσεις γης τα τελευταία 25 χρόνια. Τέτοιες περιοχές υπάρχουν σε διάφορες περιοχές της χώρας όπως, π.χ., στην πόλη της Λευκάδας, όπου το ΓΠΣ έχει 27 χρόνια να αναθεωρηθεί και το ποσοστό της αυθαίρετης δόμησης που καταγράφεται είναι τεράστιο. Σε κάθε περίπτωση η αναστολή από την κατεδάφιση θα ισχύει για 10 χρόνια από την ημερομηνία υπαγωγής. Στη συνέχεια, με Προεδρικό Διάταγμα θα μπορεί να καθορίζεται η διαδικασία διατήρησής τους και οι επιτρεπόμενες οικοδομικές εργασίες, πέραν του χρόνου αναστολής.
* Υπάρχουν εξαιρέσεις για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων;
**Είναι εντυπωσιακό ότι για τα δημόσια κτήρια οι νομιμοποιήσεις αυθαιρεσιών θα γίνονται χωρίς την καταβολή προστίμων. Οι ίδιες ευνοϊκές ρυθμίσεις θα ισχύσουν και για ακίνητα τα οποία έχουν μεταβιβαστεί προς εκποίηση στο ΤΑΙΠΕΔ. Συλλήβδην, χωρίς την καταβολή προστίμου ή παραβόλου νομιμοποιούνται τα αυθαίρετα της Εκκλησίας σε ναούς και μητροπολιτικά κτήρια, ενώ επανέρχεται η ναοδομία, όπως διευκρινίστηκε, χωρίς αρμοδιότητα αδειοδότησης ναών για ιδιώτες. Επίσης χωρίς πρόστιμα νομιμοποιούνται και οι αυθαιρεσίες σε εγκαταστάσεις της ΔΕΗ Α.Ε.
* Γιατί και πώς επιστρέφει η υπηρεσία της ναοδομίας;
**Με το άρθρο 53 του σχεδίου νόμου συστήνεται και πάλι υπηρεσία δόμησης στην Εκκλησία της Ελλάδας, η οποία θα ασκεί τις αρμοδιότητες του ν. 4030/11 περί νέου τρόπου έκδοσης αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών. Έτσι, θα μπορεί να εκδίδει άδεια δόμησης για μητροπολιτικά μέγαρα, ιερές μονές και ιερούς ναούς, εφόσον ανήκουν σε εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα και τα προσκτίσματά τους. Η υπηρεσία δόμησης της Εκκλησίας θα εποπτεύεται από το ΥΠΕΚΑ. Το ΥΠΕΚΑ τον περασμένο Οκτώβριο είχε αποδεχθεί γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που καταργούσε τις αρμοδιότητες δόμησης της Εκκλησίας. Ο κ. Καλαφάτης δήλωσε ότι δεν θα επιτρέπεται στην υπηρεσία δόμησης της Εκκλησίας η έκδοση αδειών για ναούς που θα ανεγείρουν ιδιώτες.