ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ* |
Στις συζητήσεις για την ανάπτυξη της Αθήνας, ακούς ή διαβάζεις πολλές όμορφες ιδέες περί αναπλάσεων, πεζοδρομήσεων, αναπαλαιώσεων, ανάπτυξης δικτύων κοινωνικής προστασίας και άλλων τινών.
Παρ’ όλα αυτά, αυτές οι ιδέες ενδεχομένως να αποδειχθούν κενές περιεχομένου, κυρίως γιατί δεν γίνεται συζήτηση για την «ταμπακιέρα». Δεν γίνεται συζήτηση για τη χρηματοδότηση και τη διατήρηση των έργων, για το πώς η Αθήνα θα προσελκύσει εκείνα τα κεφάλαια και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, τα οποία θα βελτιώσουν την απασχόληση, την ιδιωτική κατανάλωση και τη ρευστότητα στην αγορά.
Κατά τη γνώμη μου, η ανάλυση του διεθνούς περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή δείχνει ότι η διεθνοποίηση της οικονομικής, πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της πόλης της Αθήνας αποτελεί μονόδρομο για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης και την ανάδειξή της ως περιφερειακής μητρόπολης, και θα εξηγήσω γιατί. Ιστορικά έχει καταγραφεί ότι αυτό που σηματοδοτεί την αναβάθμιση μιας μεγαλούπολης σε περιφερειακή μητρόπολη, δεν είναι ούτε η θέση της στον γεωγραφικό χάρτη, ούτε η σημαντική ιστορία της. Είναι κυρίως το ευρύτερο οικονομικό και γεωπολιτικό πλαίσιο, σε συνάρτηση με την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής που ακολουθεί η τοπική ηγεσία. Η Αθήνα αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση μιας άλλοτε διεθνούς εμβέλειας μητρόπολης, η οποία αν και μεγαλούργησε κατά την αρχαία ελληνική περίοδο, έχασε τη λάμψη της στις επόμενες ιστορικές περιόδους.
Σήμερα, στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, οι εξελίξεις στη μεγάλη εικόνα της Ευρώπης, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής δείχνουν ότι ανοίγεται διάπλατα ένα παράθυρο ευκαιρίας για την ανάδειξη της Αθήνας ως μητρόπολης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι ραγδαίες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή δείχνουν ότι διανύουμε μία «ιστορική περίοδο», κατά την οποία ενώ η Ευρώπη κάνει βήματα στην κατεύθυνση της ενοποίησης, η Βόρειος Αφρική, η Τουρκία και η Μέση Ανατολή διέρχονται μία φάση εντόνων γεωπολιτικών ανακατατάξεων. Ταυτόχρονα, έχουμε τη σημαντική ανάπτυξη διμερών σχέσεων μεταξύ Ευρώπης-Ρωσίας και την ιλιγγιώδη ανάπτυξη του εμπορίου μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Η «ιστορική περίοδος» που διανύει η ευρύτερη περιοχή, ενδεχομένως να διαρκέσει μερικές δεκαετίες. Το διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον της περιοχής θα προκαλέσει τη ζήτηση για τη δημιουργία ενός φιλοδυτικού, ασφαλούς περιβάλλοντος (safe heaven), το οποίο θα παρέχει εγγύτητα στην ευρύτερη περιοχή, με σκοπό την ανάπτυξη πολυεθνικών δραστηριοτήτων περιφερειακής εμβέλειας.
Κι ενώ ολόκληρη η περιοχή κυριολεκτικά «φλέγεται», η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης - Μέσης Ανατολής, η οποία είναι ταυτόχρονα μέλος της Ευρωζώνης και του ΝΑΤΟ. Στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο μάλιστα, έχει διανύσει με επιτυχία μία περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής, έχει υλοποιήσει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές, έχει πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και κυρίως έχει εμπεδώσει δυτικού τύπου κοινοβουλευτική δημοκρατία και πολιτική σταθερότητα. Στο παραπάνω ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο, εκτιμώ ότι «παράθυρο ευκαιρίας» που προαναφέραμε αφορά την ανάδειξη της Αθήνας ως της βασικής ευρωπαϊκής πύλης εμπορίου, κεφαλαίων και κουλτούρας από την Ευρώπη προς τη Μέση Ανατολή, την Ασία και αντίστροφα. Και είναι η εκμετάλλευση της ιστορικής ευκαιρίας, η οποία θα αναδείξει την Αθήνα ως τη σύγχρονη μητρόπολη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου. Αυτή η στρατηγική θα έχει θετικές επιπτώσεις και στην απασχόληση, στην ιδιωτική κατανάλωση, στον πολιτισμό, στην ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Αθήνα θα πρέπει να αποκτήσει διεθνή στρατηγική στον οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό τομέα. Αυτό δεν σημαίνει απλά προσέλκυση διεθνών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Δεν σημαίνει μόνο τη δημιουργία υποδομών για την ανάπτυξη τουρισμού στην πόλη όλο τον χρόνο, ούτε μόνο την καθιέρωση της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού Σαββατοκύριακου.
Δεν σημαίνει μόνο την ανάπτυξη του συνεδριακού ή νοσοκομειακού ή πολιτιστικού τουρισμού. Δεν σημαίνει απλά την προσαρμογή των οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στις ανάγκες των επισκεπτών και όχι αποκλειστικά των κατοίκων.
Σημαίνει και δημιουργία εκείνων των δομών που θα εξασφαλίζουν την αρμονική συνύπαρξη στην Αθήνα, πολιτών από διαφορετικά έθνη και πολιτισμούς, πάντα στο πλαίσιο της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Σημαίνει και ανάπτυξη κινεζικής γειτονιάς (china town), ινδικής γειτονιάς, αιγυπτιακής γειτονιάς κ.ά. με καταστήματα, κατοικίες και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Σημαίνει την εμπέδωση στην Αθήνα κοσμοπολίτικης κουλτούρας, η οποία παραπέμπει σε αυτό που υπάρχει σήμερα στο Λονδίνο, στο Βερολίνο ή στη Νέα Υόρκη. Παραπέμπει σε αυτό που υπήρχε στη Σμύρνη επί αιώνες. Ολες οι παραπάνω δράσεις θα αυξήσουν την επισκεψιμότητα της πόλης, θα προσελκύσουν κεφάλαια, μεγάλες επενδύσεις ή πολυεθνικές δραστηριότητες περιφερειακού χαρακτήρα, οι οποίες θα αυξήσουν την απασχόληση, θα αναδείξουν την αγορά των ακινήτων, το ανεβάσουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της Αθήνας.
Η παγκοσμιότητα του brand name της Αθήνας και η ιστορία της αποτελούν τα βασικά ατού της. Η σύγχρονη γεωπολιτική θέση της αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημά της στην περιοχή. Το γεγονός ότι οι δύο πιο σημαντικές ελληνικές βιομηχανίες, ο τουρισμός και η ναυτιλία βασίζουν την ιλιγγιώδη ανάπτυξή τους, στην προσαρμογή τους στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, δείχνει ότι η διεθνοποίηση της οικονομίας ταιριάζει στην ελληνική επιχειρηματική κουλτούρα.
Κατά τη γνώμη μου, η επιλογή της διεθνούς στρατηγικής αποτελεί μονόδρομο για την Αθήνα. Οχι μόνο γιατί τυχόν απόρριψή της θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα. Αλλά κυρίως γιατί εάν η Αθήνα δεν ακολουθήσει διεθνή στρατηγική, κάποια άλλη μεγάλη πόλη γειτονικής χώρας θα το πράξει, αφήνοντάς την στο περιθώριο.
Ολα τα παραπάνω δείχνουν ότι το μέλλον της Αθήνας θα είναι λαμπρό, εάν είναι διεθνές.
* Οικονομολόγος, έχει διατελέσει ανώτατο διευθυντικό στέλεχος διεθνών αγορών σε πολυεθνικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
