Το EMEA Times μίλησε με τον Δρ. Ιωάννη Παππά Διευθυντή για την περιοχή της Μεσογείου του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αειφόρου Τουρισμού (GSTC), προκειμένου να πάρει απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα.
Η ανάγκη ανάδειξης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις όχι μόνο της εκάστοτε κυβέρνησης αλλά και όλης της ελληνικής κοινωνίας. Πως όμως μπορεί η χώρα να καταφέρει να γίνει προορισμός για όλο το χρόνο, πως μπορεί να "ανέβει σκαλί" στην αξιοποίηση των πόρων της χωρίς όμως να τους καταστρέψει, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα ένα ελκυστικό και δυναμικό τουριστικό προϊόν;
Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει και γίνεται έντονη συζήτηση για τον αειφόρο τουρισμό και τα οφέλη του, αλλά και το πως αυτός μπορεί να επιτευχθεί. Ειδικότερα τους τελευταίους μήνες όπου έγινε σημείο αναφοράς για την πολυαναμενόμενη νέα Εθνική Στρατηγική για τον τουρισμό!. Τι είναι όμως ο αειφόρος τουρισμός και τι είναι αυτό που τον διαφοροποιεί από όλα αυτά που ξέρουμε;
Τελικά τι είναι ο αειφόρος τουρισμός;
Ιωάννης Παππάς: Η αλήθεια είναι πως υπάρχει διεθνής ορισμός για τον αειφόρο τουρισμό από τον UNWTO, αλλά θα λέγαμε ότι δεν υπάρχει κάποια σφραγίδα που μπαίνει στο τουριστικό προϊόν που το χαρακτηρίζει έτσι. Στην πραγματικότητα είναι μια μεθοδολογία, μία πορεία προς την ποιότητα ενός προϊόντος, τον τουρισμό που σέβεται και διατηρεί το περιβάλλον και τον πολιτισμό, χωρίς να υποβαθμίζει του πόρους, και με διακριτό όφελος για την κοινωνία.
Πόσο εύκολο είναι ο αειφόρος τουρισμός να ενταχθεί στο "Ελληνικό σύστημα";
Ιωάννης Παππάς: Δεν πρόκειται για κάτι που απαιτεί ιδιαίτερους πόρους ή κάποια άλλη προσπάθεια για να προσθέσει βαθμό δυσκολίας στην ένταξη του στο ελληνικό τουριστικό σύστημα. Κυρίως θέλει τρόπο και όχι κόπο. Αλλά ταυτόχρονα αυτό είναι πιο εύκολο όσο πιο αρχικά μπει στο σχεδιασμό του προϊόντος που μπορεί να είναι υπηρεσίες, υποδομή. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ακολουθηθούν τα κριτήρια που έχουν θέσει διεθνείς οργανισμοί, να υπάρξει οργάνωση και να τεθούν μετρήσιμοι στόχοι και τρόποι αξιολόγησης της επίτευξης αυτών των στόχων.
Υπάρχουν τόσο στο εξωτερικό όσο και στη χώρα μας παραδείγματα επιτυχημένων επιχειρήσεων που έχουν εντάξει την μεθοδολογία του αειφόρου τουρισμού, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν case studies. Δεν χρειάζεται να "ανακαλύψουμε από την αρχή τον τροχό" χρειάζεται μόνο να καταλάβουμε πως λειτουργεί και να τον κάνουμε να κυλήσει.
Μιλήσατε για ολοκληρωμένα παραδείγματα στον ελληνικό χώρο. Πόσα είναι;
Ιωάννης Παππάς: Υπάρχουν αυτή τη στιγμή περίπου 700 καταλύματα πιστοποιημένα ή βραβευμένα από σχήματα και φορείς πιστοποίησης που βρίσκονται στο παγκόσμιο σχήμα του GSTC (Global Sustainable Tourist Counsil), στα οποία μπορούμε να προστρέξουμε για να αντλήσουμε στοιχεία και μεθοδολογία.
Προκειμένου να "πειστεί" μια επιχείρηση να λειτουργήσει κάτω από την "σφραγίδα” του αειφόρου τουρισμού, θα πρέπει να έχει και κάποια οφέλη. Το ίδιο και οι τοπικές κοινωνίες. Πόσο συνεισφέρει τελικά ο αειφόρος τουρισμός σε επιχειρήσεις και κοινωνίες;
Ιωάννης Παππάς: Εκτός από την συνολική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας, κάτι το οποίο κάποιος μπορεί να πει ότι δεν είναι εύκολα μετρήσιμο πάντα, κάποια από τα κριτήρια επιβάλουν την μέτρηση του χρηματικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντίκτυπου.
Η τοπική κοινωνία δεν μπορεί να μετρήσει άμεσα τα οφέλη και την αύξηση του αποτελέσματος (οικονομικού, κοινωνικού η περιβαλλοντικού), από την αύξηση σε επίπεδο διανυκτέρευσης, όμως παράδειγμα η αύξηση στην απασχόληση από τα συναφή με τον τουρισμό επαγγέλματα είναι μετρήσιμο και όπως έχουν δείξει οι διεθνείς πρακτικές αυτή η αύξηση στην απασχόληση μπορεί να κυμαίνεται στο 15%. Ταυτόχρονα, η αύξηση στην κατανάλωση τοπικών προϊόντων και η εμπλοκή των τοπικών επιχειρήσεων, υπολογίζεται στο 30%.
Επίσης, ένα από τα πιο μετρήσιμα και πιστοποιημένα αποτελέσματα του αειφόρου τουρισμού, είναι η αποτελεσματική ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών παραγωγών, καθώς επίσης και η στήριξη τεχνολογιών παραγωγής καθαρής ενέργειας, της διαχείρισης αποβλήτων και των καλών πρακτικών για την μείωση της κατανάλωσης νερού.
Προκειμένου να μπουν οι βάσεις και να ακολουθηθούν οι πρακτικές του αειφόρου τουρισμού, δεν χρειάζεται φαντάζομαι οι κινήσεις μόνο του ιδιωτικού τομέα και των τοπικών κοινωνιών. Χρειάζεται και η βοήθεια της πολιτείας
Ιωάννης Παππάς: Η πολιτεία πρέπει να υποστηρίξει σε θέματα υποδομών, τα οποία όμως έτσι και αλλιώς είναι κάτι που θα πρέπει να αναβαθμίζει σε κάθε χώρα. Σε πολλές χώρες του εξωτερικού αυτά τα θέματα έχουν λυθεί εδώ και καιρό. Εκτός όμως από τις υποδομές, η πολιτεία πρέπει να φροντίσει για την παροχή λύσεων σε μεταφορές, υγιεινή, καθαρισμό λυμάτων, αλλά και φυσικά της διαμόρφωσης του αναγκαίου πλαισίου κάθε φορά για την ομαλή μετάβαση σε ένα πιο αειφόρο μέλλον. Το παράδειγμα την δημιουργίας του αναγκαίου και ευέλικτου νομικού πλαισίου για δυνατότητα δημιουργίας και λειτουργίας οργανισμών διαχείρισης προορισμών είναι χαρακτηριστικό.
Θα πρέπει λοιπόν να δοθούν λύσεις στο πρόβλημα της διαχείρισης αποβλήτων και μίας πιο αποτελεσματικής κυκλικής οικονομίας, ενώ και να παρέχει στους επισκέπτες ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στην διαχείριση κρίσεων (κλιματικές, ανθρωπιστικές). Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται πολλά, όμως είναι θέματα που δεν αφορούν άμεσα τον τουρισμό αλλά το σύνολο του ελληνικού λαού.
Είναι πράγματα που πρέπει έτσι και αλλιώς να κάνει η πολιτεία και ο τουρισμός θα ωφεληθεί.
Τι είναι αυτό που εμποδίζει τη χώρα μας από το να υλοποιήσει αντίστοιχες λύσεις και να στραφεί στον αειφόρο τουρισμό;
Ιωάννης Παππάς: Μέχρι στιγμής, κατά την άποψη μου, δεν έχουμε καταλάβει σαν κράτος (πολιτεία και ιδιώτες) την αναγκαιότητα της στροφής προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την έλλειψη ανθρώπων που να είναι γνώστες του αντικειμένου, εκπαιδευμένοι πραγματικά στο θέμα αειφορίας και πως θα πάμε προς εκεί πραγματικά και όχι με κατά δήλωση εξειδίκευση.
Συνεπακόλουθα, δεν υπάρχει κεντρική κατεύθυνση, η οποία θα πρέπει να έρθει από την πολιτεία. Η κατεύθυνση αυτή θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να περάσει στην εκπαίδευση. Αν αναλογιστεί κανείς πόσο μεγάλη είναι η συνεισφορά του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας τότε θα καταλάβει την αναγκαιότητα ένα μεγάλο μέρος των εσόδων του κράτους από τον τουρισμό να μπει στην εκπαίδευση.
Θα πρέπει να υλοποιηθούν προγράμματα επιμόρφωση αειφορίας, κάτω από τα οποία θα εντάσσονται οι περιφέρειες, οι οποίες με τη σειρά τους θα κατευθύνουν τις τοπικές κοινωνίες και επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα θα πρέπει να δοθούν κίνητρα έτσι ώστε υπάρχοντες προορισμοί να μπορέσουν να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους και να μπουν με τη σειρά τους κάτω από αυτά τα προγράμματα.
Το μεγάλο πλεονέκτημα των προγραμμάτων αειφορίας είναι πως υπάρχει ελευθερία σε τοπικές κοινωνίες, μικρά καταλύματα, ξενοδοχειακές μονάδες και, tour operators να μπορούν να αποφασίζουν.
Πόσο εύκολο είναι για την πολιτεία να δώσει αυτές τις κατευθύνσεις και να οργανώσει προγράμματα αειφορίας;
Ιωάννης Παππάς: Όπως είπαμε και νωρίτερα, δεν χρειάζεται να ανακαλύπτουμε κάθε φορά τον τροχό. Δεν γίνεται κάθε φορά να προσπαθούμε να φτιάξουμε κάτι από το μηδέν. Υπάρχουν τα παραδείγματα σε Ελλάδα και εξωτερικό, υπάρχουν και τα διεθνή πρότυπα. Δεν χρειάζεται να κάνει κάτι παραπάνω από το να ακολουθήσει την μεθοδολογία, φυσικά πάντα προσαρμοζόμενη στις ιδιαιτερότητες μας.
Να συνεργαστεί με φορείς και ιδιώτες που γνωρίζουν το αντικείμενο, να ακολουθήσει τα διεθνή κριτήρια και να φροντίσει για τον έλεγχο τους. Ταυτόχρονα θα πρέπει να ενεργοποιήσει χρηματοδοτικά εργαλεία και να δώσει κίνητρα για να μπορέσουν να γίνουν αυτές οι μεγάλες αλλαγές. Να βάλει στο ίδιο τραπέζι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της ελληνικής κοινωνίας, μαζί με τους ειδικούς, τους επιχειρηματίες και τις τοπικές κοινωνίες και να φωτιστούν τα προβλήματα αλλά και οι τρόποι να ξεπεραστούν.
Κατόπιν, όλο το πλαίσιο να μπει σε λογική χρηματοδοτικής στήριξης με σύγχρονα κίνητρα, με αναπτυξιακά σχέδια και περιφερειακή ανάπτυξη. Φυσικά όλο αυτό δε γίνεται από την μία μέρα στην άλλη, είναι κάτι που απαιτεί σχεδιασμό, παρακολούθηση και υλοποίηση. Να αλλάξει ο τρόπος εκπαίδευσης και μαζί να αλλάξει και η κουλτούρα της χώρας για τον συγκεκριμένο κλάδο.
Οι λύσεις δεν είναι εύκολες, θέλει προσαρμογή, συνεργασία και θέληση.
Δεν είναι λίγο "ουτοπικό" αυτό το σενάριο συνεργασίας για τη χώρα μας;
Ιωάννης Παππάς: Μπορεί να ακούγεται ουτοπικό αλλά δεν είναι. Έχουμε αποδείξει πολλές φορές σαν λαός ότι έχουμε τον τρόπο να το κάνουμε πραγματικότητα. Ο τουρισμός είναι ίσως ο σημαντικότερος κλάδος παραγωγής πλούτου της χώρας και αν θέλουμε αυτός να συνεχίσει να φέρνει κέρδη θα πρέπει να τον εξελίξουμε.
Το κράτος πρέπει να βάλει τους κανόνες και να φροντίσει να τους ακολουθούν οι ιδιώτες που τρέχουν το "business". Μπορεί να υπάρξει συνεργασία, να "μπει ο ένας στα χωράφια του άλλου" αν υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες. Θα το πω άλλη μια φορά. Δε χρειάζεται να εφεύρουμε τον τροχό από την αρχή. Θα χαθεί πολύτιμος χρόνος, χρήμα και στόχος.
Και προπαντός όλα να γίνουν ανοιχτά προς την κοινωνία και τους επαγγελματίες, προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Άρα πιστεύετε ότι η επιλογή για τη διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για τον τουρισμό είναι στην σωστή κατεύθυνση;
Ιωάννης Παππάς: Φυσικά είναι προς την σωστή κατεύθυνση, η αειφορία θα πρέπει να είναι το βασικό στοιχεία αναφοράς της. Εντούτοις, θα θέλαμε και σαν GSTC να προσφέρουμε με τις γνώσεις και την εμπειρία που έχει οργανισμός σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχει πλαίσιο και μεθοδολογία πως δημιουργείται μία τέτοια στρατηγική και φυσικά θα πρέπει να γίνει σαφές ότι προετοιμάζεται πάντα με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών.
Μας πήρε πάρα πολύ καιρό ο κόσμος του τουρισμού να δει ότι δεν είναι μόνο η προβολή το ζητούμενο αλλά είναι κυρίως η διαχείριση του προϊόντος. Και αν μιλήσουμε σε επίπεδο μονάδας, η διαχείριση των "προορισμών". Φυσικά θα πρέπει να συμφωνήσουμε τι είναι προορισμός πρώτα. Σε κάθε περίπτωση όμως το σημαντικό είναι όχι μόνο να φτιάξουμε μία στρατηγική για τον τουρισμό μας με βάση την αειφορία, αλλά αυτό να γίνει με βάση διεθνή μεθοδολογία, και να οριστούν στόχοι και δείκτες μέτρησης της επίτευξης τους. Θα πρέπει να συν-αποφασίσουμε το όραμα μας, να ετοιμάσουμε σχέδια εφαρμογής και δράσεων, και αυτά μέσα σε ένα συνολικό πλαίσιο προσέγγισης του ελληνικού τουρισμού. Και στο τέλος, να φτάσουμε πιστεύω και στην δημιουργία της πιστοποίησης στον ελληνικό τουρισμό, τόσο σε υποδομές (καταλύματα, φορείς, εφοδιαστική αλυσίδα, προορισμοί) όσο και προσωπικού, σε διάφορα επίπεδα.
Το πλαίσιο του GSTC το προσφέρει όλο αυτό, σε συνδυασμό με άλλους φορείς ανά τον κόσμο. Είμαστε εδώ να υποστηρίξουμε την ελληνική πολιτεία και το επιχειρείν της χώρας να πάει μπροστά, με λύσεις του μέλλοντος και όχι του παρελθόντος. Το GSTC ήδη έχει καταθέσει τις προτάσεις του στο ελληνικό Υπουργείο Τουρισμού και αναμένει.
πηγή: emea.gr
Όλες οι σημαντικές εξελίξεις στο e-mail σου από το ERGON blog!
