Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά 14 πληγές καταμέτρησε στην ελληνική οικονομία η Κομισιόν μέσα από την έκθεσή της με την οποία εισήχθη η χώρα σε μια νέα –παράλληλη– εποπτεία για "υπερβολικές ανισορροπίες".
Καταγράφεται επενδυτικό κενό 15 δισ. ευρώ ετησίως. Αναφέρεται ότι η αναλογία επενδύσεων προς το ΑΕΠ έφτασε στο χαμηλότερο σημείο της το 2015 και εξακολουθεί να είναι μια από τις χαμηλότερες στην Ε.Ε. (στο 12,9% του ΑΕΠ, έναντι 21% του ΑΕΠ μέσου κοινοτικού όρου). "Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με επενδυτικό κενό που ξεπερνά τα 15 δισ. ευρώ ετησίως, σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την κρίση", εκτιμά η Επιτροπή.
Οι παράγοντες που παρεμποδίζουν τις επενδύσεις είναι πολλοί, επισημαίνει, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης ζήτησης, των διοικητικών φραγμών, του αργού συστήματος απονομής Δικαιοσύνης, της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και των υψηλών φορολογικών συντελεστών.
Φθίνει η παραγωγικότητα
Επίσης αναλύονται διεξοδικά οι πιέσεις στην παραγωγικότητα, που θα συνεχιστούν (αναμένεται υποχώρηση κατά 1,8% το 2019 και κατά 1,5% το 2020).
Η παραγωγικότητα της εργασίας ανά δεδουλευμένη ώρα στην Ελλάδα το 2017 ήταν μόλις 64,4% του μέσου όρου της Ε.Ε., εξηγεί η Επιτροπή. Κάνει σαφές ότι η υστέρησή της σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ε.Ε. οφείλεται εν μέρει στη λιγότερο ευνοϊκή τομεακή εξειδίκευση της οικονομίας (πάνω από το 10% του εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα απασχολείται σε πρωτογενείς τομείς, έναντι λιγότερο από 5% στην Ε.Ε. των 28).
Καταγράφονται και μια σειρά κίνδυνοι για το μέλλον, ειδικά στο τραπεζικό πεδίο, στο εξωτερικό ισοζύγιο, στις επενδύσεις, την παραγωγικότητα και την ασθενική ανάπτυξη.
Η Επιτροπή θεωρεί επίσης επιβεβλημένη τη μείωση του αφορολόγητου το 2020, ώστε να "αναπνεύσει" ο επιχειρηματικός κόσμος μέσω του "χώρου" που θα δημιουργήσει η διεύρυνση της φορολογικής βάσης για ελαφρύνσεις σε φόρους και "χαράτσια".
Ουσιαστικά, η Ελλάδα εντάσσεται πλέον σε καθεστώς υπερβολικών ανισορροπιών (excessive imbalances). Αποτελούν μαζί με την Ιταλία και την Κύπρο τα μόνα κράτη που παρουσιάζουν τόσο έντονα προβλήματα στην "πραγματική" οικονομία. Καλείται να προβεί σε διορθωτικές πράξεις για τις οποίες θα παρακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο ακόμα ενός "σκέλους" εποπτείας: του μηχανισμού επαγρύπνησης, που προβλέπεται από τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Οι προκλήσεις
Αναλυτικά, το εν λόγω πόρισμα της Κομισιόν για την Ελλάδα αναφορικά με τις υπερβολικές ανισορροπίες (που ανακοινώθηκε την προηγούμενη Τετάρτη μαζί με τη 2η έκθεση της Ενισχυμένης Εποπτείας) καταλήγει σε 14 "προκλήσεις πολιτικής".
Όπως αναφέρει η Κομισιόν:
1. Η μείωση των συσσωρευμένων ανισορροπιών θα απαιτήσει πολλά έτη συνεχούς εφαρμογής των μεγάλων θεσμικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και σταθερή ανάπτυξη για πολλά χρόνια. Τα διαφορικά επιτόκια (spreads) παρέμειναν υψηλά. Αντικατοπτρίζουν τις ανησυχίες της αγοράς σχετικά με τη δέσμευση των Αρχών χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα να διατηρήσουν υγιείς οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Εμποδίζουν τις τραπεζικές χορηγήσεις σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν ζωτική σημασία για τη στήριξη της ανάκαμψης της οικονομίας μέσω των επενδύσεων.
2. Το απόθεμα του δημόσιου χρέους παραμένει εξαιρετικά υψηλό, αλλά τα μέτρα για το χρέος που εγκρίθηκαν το 2017 και συμφωνήθηκαν τον Ιούνιο του 2018 εξασφαλίζουν ότι το ετήσιο βάρος του χρέους παραμένει σε διαχειρίσιμο επίπεδο.
3. Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα απαιτήσει τη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και τη συνέχιση και ολοκλήρωση των δημοσιονομικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν τα τελευταία έτη. Θα απαιτήσει την πλήρη εφαρμογή της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος του 2016 και την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της υγείας. Επιπλέον, θα απαιτήσει τον εκσυγχρονισμό του συστήματος φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας και τη χρήση των δημοσιονομικών περιθωρίων που προκύπτουν για τη μετάβαση σε μια φορολογική δομή περισσότερο φιλική προς την ανάπτυξη και την περαιτέρω βελτίωση της είσπραξης των φόρων, με την ενίσχυση της λειτουργικής ανεξαρτησίας της φορολογικής Αρχής.
4. Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας παραμένει άκρως αρνητική. Θα απαιτηθεί περαιτέρω ανακατανομή των παραγωγικών πόρων προς τους τομείς των εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών και μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές.
5. Τα μέτρα πολιτικής ευρείας κλίμακας για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας συνέβαλαν στη σταθεροποίησή. Ωστόσο, η κερδοφορία των τραπεζών παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Οι ισολογισμοί των τραπεζών εξακολουθούν να επιβαρύνονται από πολύ υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων και η επίλυση του ζητήματος αυτού εξακολουθεί να είναι η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο χρηματοπιστωτικός τομέας βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
6. Η αύξηση στον κατώτατο μισθό οδηγεί μεσοπρόθεσμα σε υψηλότερο κίνδυνο αρνητικών επιδράσεων στην απασχόληση, ιδίως όσον αφορά τα άτομα χαμηλής ειδίκευσης, τους νέους εργαζομένους και τους εργαζομένους με μακρά προϋπηρεσία.
7. Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, η ανεργία των νέων και η μακροχρόνια ανεργία εξακολουθούν να προκαλούν σοβαρές ανησυχίες. Η θέσπιση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης θα έχει καθοριστική σημασία για τη μείωση των αναντιστοιχιών δεξιοτήτων και την αύξηση της απασχολησιμότητας, ιδίως των νέων.
8. Αν και εξακολουθεί να είναι δύσκολη, η κοινωνική κατάσταση αναμένεται να συνεχίσει να βελτιώνεται τα επόμενα χρόνια, χάρη στο συνδυασμένο αποτέλεσμα της οικονομικής ανάκαμψης και της μεταρρύθμισης της κοινωνικής πρόνοιας.
9. Η σημαντική υποεκτέλεση του προϋπολογισμού για τις δημόσιες επενδύσεις αποτελεί πρόβλημα εδώ και αρκετά χρόνια. Αυτό οφείλεται σε διαρθρωτικές αδυναμίες στην ανάπτυξη έργων επενδυτικής βαθμίδας, καθώς και σε μη βέλτιστες πρακτικές σε επίπεδο κατάρτισης προϋπολογισμού. Στο πλαίσιο της ανεξάρτητης επανεξέτασης του πλαισίου κατάρτισης του προϋπολογισμού για τις επενδύσεις, θα προταθούν μέτρα για την αντιμετώπιση των αδυναμιών.
10. Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη, κάτι που πλήττει όχι μόνο τις μικρομεσαίες, αλλά και τις νεοφυείς και τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις, προκαλώντας προβλήματα ρευστότητας και ανακόπτοντας τις επενδύσεις.
11. Παρά τις εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στις αγορές, η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με τις βέλτιστες πρακτικές σε επίπεδο Ε.Ε. και παγκοσμίως.
12. Η αγορά ενέργειας εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτική δομή, σχετικά υψηλές τιμές χονδρικής και εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Το σύστημα μεταφορών βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις οδικές μεταφορές, στις μεταφορές με βάση το πετρέλαιο και χαρακτηρίζεται από χαμηλή παραγωγικότητα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας και της κοινωνίας εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση.
13. Ο ανεπαρκής συντονισμός και η χαμηλή διοικητική ικανότητα στη δημόσια διοίκηση εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικά προβλήματα, τα οποία παρακωλύουν επίσης τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις. Εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα, ιδίως όσον αφορά τον πλημμελή μηχανισμό συντονισμού περιπτώσεων διαφθοράς, τα πολύπλοκα συστήματα ασυλίας και τις επιεικείς διατάξεις περί παραγραφής, καθώς και τα νομοθετικά κενά για την προστασία μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
14. Το ελληνικό σύστημα απονομής Δικαιοσύνης εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα αποτελεσματικότητας και οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την ελευθέρωση του επενδυτικού δυναμικού της οικονομίας. Ο χρόνος για την έκδοση μιας απόφασης είναι συχνά υπερβολικά μεγάλος και οι συσσωρευμένες εκκρεμείς υποθέσεις θα απαιτήσουν περαιτέρω στοχευμένες δράσεις.
Κοντά στις ευρωεκλογές η κάθοδος για την 3η αξιολόγηση
Μπορεί ακόμη να μην έχει κριθεί η έκβαση της 2ης αξιολόγησης, αλλά έχει οριστεί το χρονοδιάγραμμα αλλά και τα 9 προαπαιτούμενα της επόμενης...
Η 3η αξιολόγηση αναμένεται να ξεκινήσει επισήμως τον Μάιο, περί τις ευρωεκλογές, με στόχο η απόφαση να ληφθεί στο Eurogroup του Ιουνίου. Οι "θεσμοί", πάντως, προγραμματίζουν και... προ-κάθοδο νωρίτερα, τον Απρίλιο, να "μαζέψουν" την κατάσταση.
Προς το παρόν ο ΥΠΟΙΚ, Ευκλείδης Τσακαλώτος, επιχειρεί να κλείσει μέσω τηλεδιασκέψεων που σχεδιάζονται για το Σαββατοκύριακο τη 2η αξιολόγηση...
Τα νέα προαπαιτούμενα που πρέπει να υλοποιηθούν κατά την 3η αξιολόγηση, δηλαδή έως τα μέσα του 2019, είναι 9 τον αριθμό, αλλά δεν αποκλείεται να αυξηθούν με "ουρές" της 2ης αξιολόγησης. Περιλαμβάνουν:
1. Μια νέα αναθεώρηση του αντικειμενικών αξιών.
2. Εναρμόνιση με τη σύσταση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφορικά με τη δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών σε ιδιώτες.
3. Ολοκλήρωση του clawback στις δαπάνες υγείας.
4. Μεταρρύθμιση στα προνοιακά επιδόματα.
5. Επιτάχυνση στις παρεμβάσεις αναφορικά με το Κτηματολόγιο.
6. Ενεργοποίηση του μοντέλου Target στην αγορά ενέργειας.
7. Ολοκλήρωση της αντικατάστασης των μελών ΔΕΚΟ που ανήκουν στο "Yπερταμείο", σε περίπτωση που κριθεί ότι χρειάζεται.
8. Ιδιωτικοποιήσεις σε Μαρίνα Αλίμου και ΕΛΠΕ.
9. Διενέργεια ανεξάρτητης αξιολόγησης για τη στελέχωση του Δημοσίου και ολοκλήρωση των τοποθετήσεων.
Της Δήμητρας Καδδά
capital.gr