10 ερωτήσεις-απαντήσεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας

Νέο πλαίσιο για την προστασία της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2016. Η προστασία θα παρέχεται μόνο μέσω προσφυγής των δανειοληπτών στον νόμο 3869/2010, γνωστό ως «νόμο Κατσέλη», καθώς πλέον θα πάψει να ισχύει το άτυπο μορατόριουμ απαγόρευσης των πλειστηριασμών που είχαν συμφωνήσει κυβέρνηση και τράπεζες. 


Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ επιχειρεί να κωδικοποιήσει το νέο πλαίσιο, όπως τουλάχιστον αυτό περιγράφεται στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή μετά τα μεσάνυχτα της Τρίτης. Κι αυτό διότι πηγές τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τους δανειστές δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο να υπάρξουν τροποποιήσεις στο τελικό νομοσχέδιο. Για τον λόγο αυτό υπήρξαν χθες τηλεφωνικές επαφές μεταξύ των αρμοδίων υπουργών και των θεσμών.
1. Πώς θα μπορεί κάποιος που έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την τράπεζα από ενυπόθηκο δάνειο να προστατεύσει την κύρια κατοικία του;
– Πρέπει να προσφύγει στον νόμο 3869/2010 και να ζητήσει εξαίρεση αυτής από τη ρευστοποίηση των λοιπών περιουσιακών του στοιχείων. Η εξαίρεση παρέχεται αυτομάτως εάν ο δανειολήπτης πληροί σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια: α) Η αντικειμενική αξία της κατοικίας είναι έως 120.000 ευρώ για τον άγαμο, 160.000 ευρώ για τον έγγαμο και προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο και μέχρι τρία τέκνα, β) το εισόδημά του είναι ίσο ή υπολείπεται των ευλόγων δαπανών διαβίωσης (όπως αυτές διαμορφώνονται στην τέταρτη ομάδα δαπανών, δηλαδή την ομάδα που περιλαμβάνει και τις δαπάνες για αναψυχή, ταξίδια κ.λπ.). Με βάση τα όσα έχουν ανακοινωθεί από την κυβέρνηση, αυτό αντιστοιχεί σε ετήσιο εισόδημα έως 8.180 ευρώ για ένα άτομο, 13.917 ευρώ για δύο άτομα, 17.278 για δύο άτομα και ένα τέκνο και 20.639 ευρώ για τετραμελή οικογένεια. Τα ποσά των εύλογων δαπανών διαβίωσης είναι καθαρά μετά την αφαίρεση των φόρων (όπως προκύπτουν στο εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας) και αφού αφαιρεθεί η δόση του δανείου.

2. Τι γίνεται σε περίπτωση που το εισόδημα και η αξία του ακινήτου είναι μεγαλύτερη;
– Τίθενται υψηλότερα όρια, όμως και πάλι η εξαίρεση από τη ρευστοποίηση δεν παρέχεται αυτομάτως. Τα υψηλότερα όρια είναι: α) Αντικειμενική αξία ακινήτου έως 180.000 ευρώ για τον άγαμο, 220.000 ευρώ για τον έγγαμο, ενώ προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο και μέχρι τρία τέκνα, β) το εισόδημα είναι 13.906 ευρώ για ένα άτομο, 23.659 ευρώ για δύο άτομα και για κάθε παιδί έως τρία παιδιά 5.714 ευρώ. Επιπλέον, θα πρέπει να έχει χαρακτηρισθεί συνεργάσιμος, όταν ξεκίνησε να καθυστερεί την αποπληρωμή του δανείου. Συνεργάσιμος σημαίνει κυρίως ότι παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία στους πιστωτές του και συναινεί σε διερεύνηση εναλλακτικής πρότασης αναδιάρθρωσης με τον δανειστή.

3. Πώς θα προσδιορίζει το δικαστήριο το ποσό της δόσης που θα καταβάλλει ο οφειλέτης για να ρυθμίσει τα χρέη του;
– Με βάση τρεις παραμέτρους: την αξία των περιουσιακών στοιχείων -πλην κύριας κατοικίας- που πιθανώς θα ζητήσει το δικαστήριο να ρευστοποιηθούν, την εισοδηματική του κατάσταση και την τρέχουσα αξία της κύριας κατοικίας η οποία θα καθορισθεί από εκτιμητή που θα ορίσει το δικαστήριο.

4. Μπορεί να γίνει «κούρεμα» του δανείου;
– Μόνο εμμέσως, δηλαδή η δόση που θα καθορισθεί είναι μικρότερη επειδή θα ληφθεί υπόψη η τρέχουσα εμπορική αξία του ακινήτου, η οποία σήμερα κατά κανόνα είναι χαμηλότερη από την αξία στην οποία αγοράστηκε το ακίνητο και βάσει αυτής ελήφθη το δάνειο. Με τον νόμο 4336/2015 καταργήθηκε η διάταξη που προέβλεπε ότι το δικαστήριο ρύθμιζε απαιτήσεις που ανέρχονταν έως το 80% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, ήτοι τουλάχιστον 20% μπορούσε να διαγραφεί.

5. Τι συμβαίνει όταν ο δανειολήπτης δεν έχει να πληρώσει τη δόση που θα καθορισθεί από το δικαστήριο;
– Εάν είναι οφειλέτες της πρώτης κατηγορίας (χαμηλά εισοδήματα βλ. ερώτηση 1) μπορούν να υποβάλουν αίτηση για μερική κάλυψη της δόσης από το Δημόσιο. Η κάλυψη αυτή θα παρέχεται έως 3 χρόνια. Πλήρης εξόφληση του υπολοίπου των δόσεων που δεν μπορεί να καλύψει ο οφειλέτης θα γίνει από το Δημόσιο τη διετία 2017-2018, ενώ το 2016 η κρατική συνεισφορά θα είναι μικρότερη. Οι οφειλέτες της δεύτερης κατηγορίας θα εκπέσουν των ρυθμίσεων του νόμου Κατσέλη και πλέον θα ρυθμίσουν το δάνειό τους σε συνεργασία με τις τράπεζες βάσει των εργαλείων και των εναλλακτικών που περιλαμβάνονται στον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών.

6. Μπορεί κάποιος οφειλέτης κατά τη διάρκεια της ρύθμισης να πουλήσει την κύρια κατοικία του;
– Ναι. Αν το τίμημα που θα εισπράξει υπερβαίνει την εμπορική αξία που καθορίστηκε από τον εκτιμητή και τέθηκε ως βάση για τη ρύθμιση, τότε το 50% της διαφοράς που προκύπτει θα κατανέμεται στους πιστωτές.

7. Τι επιπτώσεις θα έχει ο οφειλέτης εάν δεν πληρώσει κάποιες δόσεις;
– Οι πιστωτές μπορούν να ζητήσουν κατάσχεση του ακινήτου εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει να καταβάλει τέσσερις διαδοχικές μηνιαίες δόσεις ή ποσό που υπερβαίνει την αξία τεσσάρων μηνιαίων δόσεων ετησίως. Γενικότερα ο οφειλέτης υποχρεούται καθ’ όλη τη διάρκεια υπαγωγής του στον νόμο να επιδεικνύει συμπεριφορά συνεργάσιμου δανειολήπτη.

8. Πριν από την εκδίκαση της αίτησης υπαγωγής στον νόμο καταβάλει κάποιο ποσό ο οφειλέτης;
– Ναι, μηνιαία δόση μεγαλύτερη του 10% των αρχικών δόσεων που προβλέπονταν στη δανειακή του σύμβαση, η οποία δεν μπορεί να είναι κάτω των 40 ευρώ. Εάν δεν καταβάλει ποσό που υπερβαίνει την αξία τριών δόσεων ετησίως, τότε ανακαλείται η προσωρινή προστασία της κατοικίας του που είχε αποφασισθεί μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης.

9. Ποιους αφορά το νέο πλαίσιο;
– Δανειολήπτες που θα κάνουν αίτηση υπαγωγής στον νόμο από 1η Ιανουαρίου 2016 έως 31 Δεκεμβρίου 2018.

10. Τι θα ισχύσει για τις αιτήσεις που έχουν κατατεθεί στο δικαστήριο αλλά εκκρεμούν;
– Οι οφειλέτες των οποίων η αίτηση εκκρεμεί την 1/1/2016 υποχρεούνται έως 30/6/2016 και εφόσον μέχρι τότε εξακολουθεί αυτή να εκκρεμεί να υποβάλουν στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου επικαιροποιημένα τα δικαιολογητικά με τα οικονομικά και περιουσιακά τους στοιχεία, καθώς και με τα στοιχεία των οφειλών.