Η ένταξη της Ελλάδας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη με ρόλο διαμετακομιστή για τη μεταφορά ενεργειακών πρώτων υλών από την Ανατολή στη Δύση –όραμα τουλάχιστον μιας 20ετίας, που στήριξαν όλες οι κυβερνήσεις της χώρας– είναι πλέον γεγονός. Η δικαίωση δεν ήρθε από τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, που δημιούργησε για πρώτη φορά την ιδέα του «ενεργειακού κόμβου», ούτε από τον ITGI, τον αγωγό μέσω του οποίου η Ελλάδα στήριξε αρχικά τις ίδιες φιλοδοξίες διεκδικώντας τη μεταφορά του αζερικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω των εδαφών της. Ο αποκλεισμός του ITGI από την «κούρσα» των αγωγών ενώ είχε προηγηθεί ο «ενταφιασμός» του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη φάνηκε να απομακρύνει οριστικά τον στόχο του «ενεργειακού κόμβου». Το μοναδικό έργο που θα μπορούσε να διατηρήσει ζωντανό το όραμα ήταν ο αγωγός TAP, μέχρι τότε ανταγωνιστής του ITGI. Η στροφή της ελληνικής κυβέρνησης προς τον TAP δεν ήταν εύκολη. Η Ελλάδα δεν είχε συμμετοχή στο επενδυτικό σχήμα, όπως στην περίπτωση του ITGI (ΔΕΠΑ και Εdison), ενώ ο συγκεκριμένος αγωγός αναβάθμιζε και τον ρόλο της Αλβανίας, θέμα που πολιτικά προκαλούσε αναστολές κυρίως λόγω και της στάσης της γειτονικής χώρας στο θέμα της ΑΟΖ. Ωστόσο, τα δεδομένα επαναξιολογήθηκαν, η δυνατότητα που πρόσφερε ο TAP να καταστήσει τη χώρα διαμετακομιστικό κέντρο ενέργειας ήρε τις όποιες επιφυλάξεις, στάση που δικαιώθηκε πλήρως την περασμένη Παρασκευή, με την επιλογή του TAP ως αγωγού που θα μεταφέρει το αζερικό αέριο στην Ευρώπη.
Σε μια κλειστή σύσκεψη, που έγινε πριν από ένα χρόνο περίπου, και στην οποία συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμόπουλος και ο αρμόδιος για θέματα Ενέργειας υφυπουργός ΠΕΚΑ Μάκης Παπαγεωργίου, αποφασίστηκε η στήριξη του TAP και η άμεση δραστηριοποίηση σε διπλωματικό και επιχειρηματικό επίπεδο για την προώθηση του έργου.
O TAP, που αποτελεί επενδυτικό σχέδιο τριών ευρωπαϊκών ενεργειακών κολοσσών (ελβετική Axpo, νορβηγική Statoil, γερμανική ΕΟΝ Ruhrgas) μπήκε στη μάχη των αγωγών για τη μεταφορά του αζερικού αερίου ως «αουτσάιντερ· είχε αντίπαλο το Nabucco West. Ο TAP πρόσφερε στο Σαχ Ντενίζ χαμηλότερο κόστος έναντι του Nabucco λόγω της συντομότερης διαδρομής κατά 450 χλμ., αντιμετωπιζόταν όμως από το Μπακού και την κοινοπραξία που ελέγχει το κοίτασμα ως «πολιτικά» μη ώριμο έργο. Δεν είχε διασφαλίσει εμπράκτως την πολιτική στήριξη των χωρών διέλευσης (Ελλάδα, Αλβανία και Ιταλία) και κυρίως η Ε.Ε. ήταν μέχρι τότε ανοιχτά υπέρ του Nabucco West. Ο λόγος ήταν ότι η Ε.Ε. ήθελε έναν διεθνή αγωγό, ο οποίος να διασφαλίζει διαφοροποίηση πηγών σε πολλές χώρες. Αυτό εγγυόταν ο Nabucco West, που μέσω της Βουλγαρίας και της Ουγγαρίας έφτανε στην Αυστρία.
Η αλλαγή στάσης της Ελλάδας και της Ιταλίας μετά την απόρριψη του ΙTGI ήταν καθοριστική στο να περάσει η Ε.Ε. αρχικά σε μια ουδέτερη στάση, κρατώντας ίσες αποστάσεις και από τα δύο έργα και στο να δώσει τελικά το «χρίσμα» στον TAP.
Η ελληνική κυβέρνηση, μέσω επαφών του υφυπουργού Μάκη Παπαγεωργίου με τις Βρυξέλλες και τον επίτροπο Ετινγκερ, αλλά και των μετόχων τόσο του TAP όσο και της BP ως επικεφαλής της κοινοπραξίας του Σαχ Ντενίζ και μέσω του υπουργείου Εξωτερικών που είχε επαφές με το Αζερμπαϊτζάν, τις Βρυξέλλες αλλά και τις ΗΠΑ, και οι παράλληλες κινήσεις της ιταλικής πλευράς κατάφεραν να προσδώσουν στον TAP τα χαρακτηριστικά της «διεθνικότητας» που απαιτούσε η Ε.Ε. Η Ελλάδα, σε συνεννόηση με τη Βουλγαρία και τις Βρυξέλλες, δεσμεύτηκε για τη διασύνδεση Ελλάδας - Bουλγαρίας μέσω του αγωγού IGB, έργο που διασφαλίζει την τροφοδοσία της γειτονικής Βουλγαρίας με αέριο από την Κασπία, με δυνατότητα επέκτασης και στη Ρουμανία. Μία ακόμη δέσμευση μεταξύ Ελλάδας, Ιταλίας και Αλβανίας για επέκταση του TAP από το Φίερ της Αλβανίας στο Σπλιτ της Κροατίας, για την τροφοδοσία των δυτικών Βαλκανίων, έδωσε το οριστικό προβάδισμα στον TAP έναντι του Nabucco West. Καθοριστική στις εξελίξεις ήταν η επίσκεψη του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, πριν από ένα μήνα, στο Μπακού και η συνάντησή του με τον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ. Ρόλο φαίνεται ότι διαδραμάτισε και η απόσυρση της Gazprom από τη διεκδίκηση της ΔΕΠΑ.
O ΤAP, συνολικού μήκους 870 χλμ., θα διέρχεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του (550 χλμ). από ελληνικά εδάφη, από την Αλβανία σε μήκος 295 χλμ., θα διασχίζει υποθαλάσσια την Αδριατική σε μήκος 110 χλμ. και θα καταλήγει στην Ιταλία σε μήκος 5 χλμ. Ο αγωγός μετατρέπει την Ελλάδα σε χώρα - κλειδί για την τροφοδοσία της Ευρώπης με αζερικό αέριο. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς χαρακτήρισε την επιλογή του TAP «μοχλό εξόδου της Ελλάδας από την οικονομική κρίση» και διευκρίνισε ότι πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έχουν γίνει στην Ευρώπη τα τελευταία 10 χρόνια. Θετικός ήταν ο αντίκτυπος του έργου για την Ελλάδα από τα διεθνή Μέσα, που επισήμαναν και την άμεση τόνωση της ελληνικής οικονομίας σε μια κρίσιμη συγκυρία. Στην Ελλάδα θα επενδυθεί 1,5 δισ. ευρώ, που θα δημιουργήσει 10 χιλιάδες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι 2.000 άμεσες. Αποτελεί αναμφισβήτητα ψήφο εμπιστοσύνης για τη χώρα και πόλο έλξης για ξένες επενδύσεις.
Της Χρύσας Λιάγγου
kathimerini.gr