Της Μαριάννας Τζάννε
Προτού η σύγχρονη ιστορία γράψει τον πολιτισμικό μετασχηματισμό της Τεχνόπολις στο Γκάζι, τα φουγάρα με τον μαύρο καπνό της βιομηχανίας φωταερίου στην οδό Πειραιώς γέμιζαν μαυρίλα την ατμόσφαιρα και τα πνευμόνια των κατοίκων. Είναι η εποχή που η πόλη εξαργυρώνει το νόμισμα της βιομηχανικής επανάστασης που συντελείται με εντατικό ρυθμό σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ποιος τυφλός δεν θέλει το φως του; Ποιος από τα λυχνάρια και τα κεριά, τις ξυλόσομπες και τα αυτοσχέδια οικιακά λουτρά δεν έχει ανάγκη από την αίσθηση της καλοπέρασης που δίνει το φωταέριο; Απλετο φως, ζεστό νερό, θέρμανση και ευκολία στο μαγείρεμα. Το Γκαζοχώρι, όπως ήταν η αρχική του ονομασία, ήταν από τις πρώτες συνοικίες της Αθήνας, όταν το 1857 -ενάμιση αιώνα προτού ο Ελληνας πρωθυπουργός ξεκινήσει το επενδυτικό σαφάρι αγκαζέ με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν- Γάλλοι επενδυτές έφταναν στην Αττική αναλαμβάνοντας να φωτίσουν την πρωτεύουσα. Σήμερα τα φουγάρα εξακολουθούν να στέκονται επιβλητικά, όμως 160 χρόνια μετά τη μεγάλη ενεργειακή αλλαγή που σφράγισε μια ιστορία δεκαετιών, η συνέχεια του φωταερίου -με διαφορετικούς όρους και συνθήκες- φωτίζει το μέλλον μια νέας εποχής.
Ο απόγονος με τους ισχυρούς μετόχους
Ο απόγονος αυτής της εμβληματικής εταιρείας, η Εταιρεία Παροχής Φυσικού Αερίου (ΕΠΑ Αττικής), είναι από το 2001 ο αποκλειστικός φορέας παροχής και διανομής για το λεκανοπέδιο Αττικής (ο διαχωρισμός της παροχής από τη διανομή έγινε στις αρχές του έτους). Με δύο πανίσχυρους μετόχους, τη ΔΕΠΑ που ελέγχει το 51% της εταιρείας (εισήγαγε για πρώτη φορά φυσικό αέριο στην Ελλάδα το 1988 για τη βιομηχανία) και την πολυεθνική Shell το 49%, η ΕΠΑ κάνει σημαντικά βήματα μπροστά. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ενώ το φωταέριο ξεπεράστηκε από την ηλεκτρική ενέργεια, η ΕΠΑ Αττικής ετοιμάζεται από τις αρχές του έτους να διεισδύσει στην αγορά του ρεύματος. Σε αυτή τη νέα εποχή η εταιρεία μπαίνει με μια σημαντική προίκα: το ισχυρό της πελατολόγιο, το οποίο ήδη ξεπερνά τις 340.000 νοικοκυριά, αλλά και τις σχέσεις εμπιστοσύνης που έχει χτίσει για δεκαετίες με τους πελάτες της.
«Οταν ήρθα στην εταιρεία, εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν ότι τα στελέχη της ήξεραν τους πελάτες με τα μικρά τους ονόματα», αναφέρει στο «business stories» ο γενικός διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής Γιάννης Μητρόπουλος. Μέχρι το 2003 η εταιρεία είχε αναπτύξει το δίκτυό της φτάνοντας σε 9.000 νοικοκυριά. «Κάποιοι από αυτούς ήταν στην εταιρεία 30 και 40 χρόνια, καθώς προέρχονταν από την πελατειακή βάση της εταιρείας φωταερίου. Ηταν μεγάλη πρόκληση ότι η ΕΠΑ Αττικής μετασχηματιζόταν έχοντας μια υπόσταση και δεν ξεκινούσε από το μηδέν», τονίζει.
Ο κ. Γιάννης Μητρόπουλος
Τι θα αλλάξει, όμως, για τους καταναλωτές από την 1η Ιανουαρίου και πώς θα διαμορφωθεί το τοπίο στους τομείς του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού;
Παρότι η αγορά φυσικού αερίου, με βάση τις μνημονιακές απαιτήσεις, άνοιξε για τους βιομηχανικούς πελάτες προ διετίας και έναν χρόνο αργότερα για τους εμπορικούς, η επίδραση στην ΕΠΑ Αττικής ήταν ελάχιστη. «Εχουμε βιώσει τις συνθήκες του ανταγωνισμού και δεν θα σας κρύβω ότι δεν μας τρομάζει. Από την απελευθέρωση στην αγορά των μεγάλων πελατών χάσαμε μόλις πέντε βιομηχανίες. Μάλιστα ο όγκος των πωλήσεων στη συγκεκριμένη αγορά είναι μεγαλύτερος από τις πωλήσεις πριν το άνοιγμα της αγοράς», εξηγεί ο κ. Μητρόπουλος. Κάποιοι πελάτες θα φύγουν με την απελευθέρωση της αγοράς, αρχές του 2018, ωστόσο η ΕΠΑ Αττικής θεωρεί ισχυρό πλεονέκτημα τη δεξαμενή των πελατών της και ότι θα απευθύνεται στους πολίτες ως ένας προμηθευτής για όλα. «Ηδη από τις έρευνες που πραγματοποιούμε σε ισχυρό δείγμα πελατών μας, στο ερώτημα από πού θα προμηθεύονταν αέριο και ρεύμα, η υπεροχή της ΕΠΑ Αττικής είναι συντριπτική», σημειώνει ο γενικός διευθυντής της εταιρείας. Μάλιστα διευκρινίζει ότι ο ανταγωνισμός δεν θα κριθεί στις τιμές, αλλά στις υπηρεσίες και στα προϊόντα που θα τονώσουν τις σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες. Οι προβλέψεις γίνονται με συντηρητικά μοντέλα και αντανακλούν και τη φιλοσοφία των μετόχων. Ακόμη και τους μισούς πελάτες που σήμερα συνδέουν την πρίζα τους με τη ΔΕΗ ή άλλους ιδιώτες προμηθευτές να προσελκύσει, τα επόμενα χρόνια θα είναι ένα μεγάλο άλμα. Σήμερα, ο ανταγωνισμός στην αγορά κινείται με βραδείς ρυθμούς και η εξάρτηση των νοικοκυριών από τη ΔΕΗ παραμένει πολύ μεγάλη.
«Το φυσικό αέριο, η καλύτερη επιλογή για θέρμανση, μαγείρεμα, ζεστό νερό»
Η αρχή γίνεται εδώ και μήνες με σοβαρές επενδύσεις σε πληροφοριακά συστήματα πελατοκεντρικής φιλοσοφίας και κουλτούρας που θα είναι ικανά να υποστηρίξουν μεγάλο όγκο πελατών. «Προχωρούμε στη σύναψη αποκλειστικών συνεργασιών με μεγάλες και καταξιωμένες στον χώρο τους επιχειρήσεις και οργανισμούς, με στόχο να προσφέρουμε πακέτα στην αγορά όχι μόνο ρεύματος, αλλά και αερίου», επισημαίνει ο κ. Μητρόπουλος, λέγοντας ότι η ΕΠΑ Αττικής θα αξιοποιήσει την εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές αγορές, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, και θα επενδύσει σε καινοτομικά προϊόντα αλλά και σε εργαλεία εξοικονόμησης ενέργειας για οικιακή κατανάλωση. Το βέβαιο είναι ότι οι καταναλωτές αποκτούν περισσότερες επιλογές. Συνδυαστικά πακέτα με ρεύμα και αέριο και σε δεύτερο στάδιο τηλεπικοινωνίες και άλλες υπηρεσίες βρίσκονται προ των πυλών καθώς το προϊοντικό portfolio θα επιχειρήσει να καλύψει ένα σύνολο οικιακών αναγκών. Η εταιρεία θα χτυπήσει, όπως είναι ευνόητο, τις πόρτες των νοικοκυριών στην Αττική, αλλά σταδιακά θα επεκταθεί σε όλη τη χώρα. Μέσα στην επόμενη πενταετία σχεδιάζει να έχει αναπτύξει ένα δικό της εμπορικό δίκτυο, το οποίο θα βασιστεί σε συνεργασίες.
Το στοίχημα είναι πολύ μεγάλο, όπως άλλωστε και η εξάπλωση του δικτύου φυσικού αερίου στην Αττική, το οποίο όσο θα πυκνώνει, θα δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για μείωση των τιμολογίων. Η ανάπτυξη, η συντήρηση και η λειτουργία του δικτύου αναπτύσσονται από τις αρχές του έτους από την ΕΔΑ Αττικής (εταιρεία διανομής-διαχειριστής του δικτύου) με βάση τους νέους κανόνες που ισχύουν για τη λειτουργία της αγοράς φυσικού αερίου. Το πλάνο για την επέκταση του δικτύου στην Αττική έχει υποβληθεί στη ΡΑΕ και αναμένεται η τελική έγκριση. Είναι, όμως, σαφές ότι η ΕΔΑ θα σκάψει κυρίως σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα νοικοκυριών και υψηλή ζήτηση. Στο ερώτημα εάν το φυσικό αέριο είναι φθηνότερο από τις υπόλοιπες επιλογές η απάντηση είναι κατηγορηματική. «Το φυσικό αέριο είναι κατά 67% φθηνότερο από την ηλεκτρική ενέργεια και περίπου 38% από το πετρέλαιο θέρμανσης», υποστηρίζει ο γενικός διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής. Τον ρωτάμε τι θα προτείνει στο εξής στους πελάτες του έχοντας σε λίγους μήνες «διπλό καπέλο». «Το φυσικό αέριο είναι η καλύτερη επιλογή για τη θέρμανση, το μαγείρεμα και το ζεστό νερό. Για τα υπόλοιπα (ψύξη, φωτισμό) είναι η ηλεκτρική ενέργεια», λέει. Σε ό,τι αφορά τις προμήθειες φυσικού αερίου χονδρεμπόριο, εκτιμά ότι ο πλουραλισμός στην αγορά θα φέρει και τoν μεγαλύτερο ανταγωνισμό, προβλέποντας ότι καθοριστικής σημασίας θα είναι η λειτουργία του TAP.
Οι γκρίνιες των μετόχων και ο ρόλος της ΔΕΠΑ
Η πρώιμη ωστόσο απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου διαμορφώνει νέες συνθήκες στην αγορά και πυροδοτεί γκρίνιες στις εταιρείες που χάνουν το μονοπώλιο. Η λιανική αντιπροσωπεύει μόλις το 15% της αγοράς (το υπόλοιπο ελέγχουν η ηλεκτροπαραγωγή, τα διυλιστήρια και οι άλλοι βιομηχανικές πελάτες), εντούτοις το εσπευσμένο άνοιγμα της αγοράς που βάσει των αδειών θα συντελούνταν το 2031 έχει αιφνιδιάσει εταιρείες όπως η Shell και η ΕΝΙ (εκ των μετόχων της ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, Θεσσαλίας). Οι δύο εταιρείες, σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν εγείρει διεκδικήσεις αποζημιώσεων πολλών εκατομμυρίων στο υπουργείο Περιβάλλοντος. «Είναι άλλο να μιλάς για άνοιγμα της αγοράς το 2018 και άλλο το 2031, όταν η διείσδυση θα έχει διπλασιαστεί. Η επιτάχυνση της απελευθέρωσης είναι όντως ένα θέμα που ξέρω ότι απασχολεί τους μετόχους», παραδέχεται ο επικεφαλής της ΕΠΑ Αττικής.
Το δεύτερο θέμα που έχει φτάσει στο ΥΠΕΝ και συνδέεται με τις δύο εταιρείες είναι οι προτροπές των ξένων μετόχων φυσικού αερίου στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη για εκθρόνιση της ΔΕΠΑ από τις ΕΠΑ. Σημειωτέον ότι και στις δύο εταιρείες η Δημόσια Επιχείρηση Παροχής Αερίου ελέγχει το 51% των μετοχών. Το πράγμα σοβαρεύει από τη στιγμή που η ΔΕΠΑ εμφανίζεται να οργανώνει δικό της σχέδιο για την αγορά της λιανικής στην ηλεκτρική ενέργεια, μπαίνοντας επί της ουσίας στα πόδια των εταιρειών που ελέγχει. Ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Σταθάκης φέρεται να έχει ζητήσει από τη ΔΕΠΑ τις προτάσεις της και εναλλακτικές λύσεις προκειμένου να αποφευχθούν εντάσεις και ρήξεις με τους ξένους εταίρους. Η υπόθεση σίγουρα δεν έχει κλείσει. Ποιο είναι το σχόλιο του κ. Μητρόπουλου; «Η ΔΕΠΑ όπως και η Shell στηρίζουν μέχρι σήμερα όλα μας τα σχέδια επ’ ωφελεία της επιχείρησης και των πελατών της». Οπως σημειώνει, αν η μητρική εταιρεία επεκταθεί στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας, θα αντιμετωπιστεί από την ΕΠΑ Αττικής όπως και οι υπόλοιποι ανταγωνιστές. «Εμείς θα πάρουμε το μερίδιο που μας ανήκει από την αγορά και εάν πετύχει ο σχεδιασμός μας, τότε το μέλλον μας θα είναι λαμπρό», τονίζει.
Από την εποχή του γαιάνθρακα στην Τεχνόπολις
Η ιστορία της ΕΠΑ Αττικής πάει πολύ πίσω τον χρόνο, όταν στα μέσα του προηγούμενου αιώνα ο Γάλλος επιχειρηματίας Φραγκίσκος Φεράλντι αναλαμβάνει την εκμετάλλευση του φωταερίου στην Αθήνα: «Τα τούβλα, τα κεραμίδια και τα υπόλοιπα οικοδομικά υλικά, όπως και το μεγαλύτερο τμήμα του μηχανολογικού εξοπλισμού του εργοστασίου, ήρθαν από τη Γαλλία με πλοία», γράφει το ημερολόγιο της ιστορίας. Η βαριά ενεργειακή βιομηχανία λούζει με φως δρόμους και νοικοκυριά και το φωταέριο αποκτά σύντομα και άλλες οικιακές χρήσεις, προσφέροντας θέρμανση, φωτισμό και ζεστό νερό. «Τις νύχτες με πανσέληνο, με εντολή του εκάστοτε δημάρχου έσβηναν οι φανοί φωταερίου στους δρόμους για εξοικονόμηση ενέργειας», υπογραμμίζεται στο ιστορικό ημερολόγιο μαζί με άλλες λεπτομέρειες για τη μεγάλη βιομηχανία. Οπως ότι στο εργοστάσιο λειτουργούσε ιατρείο και κουρείο για την εξυπηρέτηση των εργαζομένων, αλλά και το λουκέτο που έβαλε κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω έλλειψης γαιάνθρακα.
Τα φουγάρα του παλαιού εργοστασίου πριν ακόμα αυτό γίνει χώρος τέχνης και πολιτισμού
Η επιχείρηση, παρά τον μεγάλο περιβαλλοντικό και κοινωνικό της αντίκτυπο, ανθεί μέχρι την έλευση της ΔΕΗ, στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού σβήνει από τον χάρτη του αττικού ουρανού την τότε Δημοτική Εταιρεία Φωταερίου. Η εταιρεία παραγωγής ενέργειας από εισαγόμενο γαιάνθρακα φθίνει και σύντομα βιώνει την παρακμή. Το 1938 η επιχείρηση περιέρχεται στον Δήμο Αθηναίων και λίγα χρόνια αργότερα ιδρύεται η Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών (ΔΕΦΑ). Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, από το υπουργείο Πολιτισμού ο χώρος χαρακτηρίζεται διατηρητέο ιστορικό μνημείο και ξεκινούν μελέτες για την αξιοποίησή του. Η αλλαγή σελίδας είναι παραπάνω από εμφανής, μαζί της και η αναγέννηση μιας ολόκληρης περιοχής που άλλοτε σπαραζόταν από ασθένειες και ρύπανση. Η Τεχνόπολις παίρνει σάρκα και οστά το 1999 και από τότε καθιερώνεται σε έναν από τους πιο εναλλακτικούς και αναγνωρισμένους χώρους πολιτισμού της πρωτεύουσας.
newmoney.gr
