Η τραγωδία με την κατάρρευση της γέφυρας στη Γένοβα και τους 43 νεκρούς ξύπνησε τον εφιάλτη σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα. Η εικόνα εγκατάλειψης στο οδικό και επαρχιακό δίκτυο και η ανυπαρξία Μητρώου Γεφυρών κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ανάγκη άμεσων επιθεωρήσεων προτού θρηνήσουμε θύματα και στη χώρα μας.
Η Πολιτεία για να διασφαλίσει την ασφάλεια των γεφυρών στηρίζεται στις επιθεωρήσεις και τους ελέγχους των ιδιωτών οι οποίοι συντηρούν και λειτουργούν το εθνικό οδικό δίκτυο και εισπράττουν τα διόδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι να ανατεθούν οι αυτοκινητόδρομοι στις εταιρείες παραχώρησης το 2008 -πλην της Γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου που συντηρείται τακτικά- επιθεωρήσεις δεν είχαν γίνει ποτέ.
«Για να αξιολογηθούν οι αντοχές των γεφυρών χρειάζονται πέντε ξεχωριστά αλλά αλληλένδετα βήματα: η δημιουργία μητρώου, η επιθεώρηση, η συντήρηση, η επισκευή και η αντικατάσταση», δηλώνει ο ακαδημαϊκός και καθηγητής του ΕΜΠ Θεοδόσης Τάσσιος, επισημαίνοντας ότι η χώρα μας είναι η μόνη στην Ευρώπη που δεν διαθέτει εθνικό μητρώο γεφυρών. «Είναι σκάνδαλο», δηλώνει και αποκαλύπτει ότι πριν από μερικά χρόνια μάς παρακαλούσαν δανέζικες και γερμανικές εταιρείες για να μας δώσουν την τεχνογνωσία τους στον τομέα αυτό, αλλά εμείς επιλέξαμε να το κάνουμε μόνοι μας. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν κάναμε τίποτα!
Παρά τις εντατικές επιθεωρήσεις των προηγούμενων ετών, με σοβαρές ελλείψεις στη συντήρηση εμφανίζεται το δίκτυο της Εγνατίας Οδού, που έχει και τον μεγαλύτερο αριθμό γεφυρών στην ελληνική επικράτεια, όπως και οι σιδηροδρομικές γέφυρες, οι οποίες συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα τμήματα του δικτύου μεταφορών. Παρόμοια εικόνα, και ίσως χειρότερη, λόγω της υποστελέχωσης αλλά και της έλλειψης εξειδίκευσης των τεχνικών υπηρεσιών, παρουσιάζει και το υπόλοιπο οδικό και επαρχιακό δίκτυο που ανήκει στην ευθύνη των Περιφερειών. Ο πρώτος πλήρης έλεγχος των γεφυρών γίνεται από τους παραχωρησιούχους, παραδέχονται και στο υπουργείο Υποδομών επικαλούμενοι τις περιορισμένες δαπάνες από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αλλά και την έλλειψη συγχρηματοδότησης αντίστοιχων έργων από ευρωπαϊκούς πόρους. Από τις επιθεωρήσεις που έχουν ξεκινήσει οι εταιρείες ως υποχρέωση από τις συμβάσεις που υπέγραψαν τα προηγούμενα χρόνια προκύπτει η ανάγκη παρεμβάσεων σε μεγάλο αριθμό γεφυρών. Μόνο στην Ολυμπία Οδό (Ελευσίνα, Κόρινθος και Περιμετρική Πατρών) υπάρχουν περισσότερες από 11 γέφυρες που χρήζουν ενισχύσεων για να αντιμετωπιστούν βλάβες και φθορές του χρόνου, περί τις 33 γέφυρες στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, που εκτείνεται από τις Ράχες Μαλιακού μέχρι το Κλειδί Ημαθείας, ενώ λιγότερες είναι οι γέφυρες για τις οποίες προβλέπεται πλήρης ανακατασκευή, μεταξύ των οποίων και αυτή της Αταλάντης, η οποία έχει περιληφθεί στις υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου της Ιόνιας Οδού στο πλαίσιο της ανακατασκευής του ομώνυμου κόμβου. Οι ιδιώτες έχουν την υποχρέωση επιθεώρησης των γεφυρών ανά 2 έως 3 χρόνια. Ουσιαστικά οι επιθεωρήσεις άρχισαν πριν από 1,5 χρόνο και συνδέονται με την περίοδο λειτουργίας των οδικών έργων. Για τις γέφυρες που ανήκουν στα υφιστάμενα τμήματα του εθνικού δικτύου και έλαβαν ως προίκα με την ανάθεση των συμβάσεων για τα οδικά έργα γίνεται επιθεώρηση από τον παραχωρησιούχο, βαθμολογούνται τα τρωτά σημεία, εκπονείται μελέτη και εγκρίνονται οι εργασίες επισκευής ή ανακατασκευής. Οι έλεγχοι εξετάζουν τη σεισμική μόνωση, το πεζοδρόμιο της γέφυρας, τις ρηγματώσεις στο σκυρόδεμα, αν υπάρχουν καθιζήσεις, περιλαμβάνουν επιθεωρήσεις βάθρων, εάν υπάρχει υγρομόνωση κ.ά.
«Ως χώρα έχουμε το πλεονέκτημα ότι οι μεγάλες και σύνθετες γέφυρες που στην υπόλοιπη Ευρώπη κατασκευάστηκαν τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 και σήμερα χρήζουν επεμβάσεων, στην Ελλάδα να έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία χρόνια», δηλώνει ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Μακεδονίας Πάρις Μπίλλιας. Ο ίδιος αποκαλύπτει ότι έχει συγκροτηθεί για πρώτη φορά από το ΤΕΕ - Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας ομάδα εργασίας με σκοπό να προτείνει στην Πολιτεία τις θεσμικές παρεμβάσεις που χρειάζεται να γίνουν για τη συντήρηση των γεφυρών, τομέα στον οποίο η τελευταία δεν έχει δείξει τη δέουσα προσοχή. Οπως αναφέρει ο ίδιος, το πρόβλημα είναι υπαρκτό και οι δυσκολίες μεγαλώνουν για τις παλιές γέφυρες, για τις οποίες είναι αδύνατον να βρεθούν τα σχέδια κατασκευής τους. Χωρίς αυτά καθίσταται δύσκολος ο έλεγχος και η επισκευή τους.
Μέχρι σήμερα Μητρώο Γεφυρών υπάρχει μόνο στην Εγνατία και στους πέντε μεγάλους αυτοκινητόδρομους της χώρας (Ολυμπία Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Μορέας, Ιόνια Οδός και Ε65) - και αυτό, σύμφωνα με το επιστημονικό προσωπικό, είναι μια τεράστια παράλειψη. «Το έργο των παραχωρησιούχων δεν συνιστά υποκατάσταση του Εθνικού Μητρώου», αναφέρει ο κ. Τάσσιος και επισημαίνει ότι όπως το υπουργείο προχώρησε πρόσφατα στη δημιουργία Διοικητικής Αρχής Φραγμάτων, είναι ανάγκη να προχωρήσει και στο επόμενο βήμα, που είναι η πλήρης αποτύπωση των γεφυρών που είναι πολύ περισσότερες σε όλη τη χώρα.
Μάλλον από τύχη και λόγω των ποιοτικών κατασκευών των περασμένων δεκαετιών, προσθέτουν πιο ειδικοί, αντέχουν στις κακουχίες γέφυρες που κατασκευάστηκαν πριν από 50 και 60 χρόνια παραμένοντας λειτουργικές.
Οταν ξεκίνησε να κατασκευάζεται η Ολυμπία Οδός, ο μεγάλος αυτοκινητόδρομος της Κορίνθου - Πατρών, το πρώτο έργο που υλοποιήθηκε ήταν η ανατίναξη της γέφυρας της Πάχης. Αν και το έργο κατασκευάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90, οι κακοτεχνίες που είχε συνιστούσαν απειλή για τους διερχόμενους οδηγούς και κρίθηκε σκόπιμη η κατεδάφισή της.
Μία δίδυμη γέφυρα στην Παράκαμψη των Πατρών, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 2000, μήκους 167 μέτρων και 169 μέτρων αντίστοιχα για κάθε κλάδο κυκλοφορίας, χρήζει άμεσης επέμβασης για την αποκατάσταση της στατικής λειτουργίας της.
Η τεχνική έκθεση επιθεώρησης του έργου που εκπονήθηκε είναι αποκαλυπτική, καθώς διαπιστώνει «σοβαρές βλάβες των εγκάρσιων προεντεταμένων διαφραγμάτων της ανωδομής της γέφυρας και συγκεκριμένα θραύση σκυροδέματος, ρωγμές μεγάλου ανοίγματος, αποδιοργανωμένα και αποχωρισμένα τεμάχη σκυροδέματος, ράβδοι οπλισμού που έχουν αστοχήσει σε εφελκυσμό, αποκάλυψη μερικών από τους σωλήνες των εγκάρσιων τενόντων προέντασης, αναγκαιότητα εγκατάστασης κατάλληλου συστήματος συλλογής όμβριων υδάτων κ.ά.». Για αρκετούς μήνες το υπουργείο Υποδομών έχει περιορίσει την κυκλοφορία στη μία λωρίδα προκειμένου να περιορίσει τον φόρτο της γέφυρας από τα βαριά οχήματα. Αναμένεται η έγκριση της μελέτης, η οποία έχει ολοκληρωθεί ώστε να αναλάβει η Ολυμπία Οδό την επισκευή της.
Κακοτεχνίες λόγω μεγάλων εκπτώσεων
Αρμόδιες πηγές του υπουργείου Υποδομών επισημαίνουν ότι η Πολιτεία είναι ανάγκη να αντιμετωπίσει με αίσθημα ευθύνης το θέμα των υψηλών εκπτώσεων που εμφανίζουν μικρά και μεγάλα έργα και οι οποίες ως επί το πλείστον οφείλονται στις κακοτεχνίες και την επικινδυνότητα των γεφυρών. «Η κακή ποιότητα των έργων τροφοδοτείται από τις μεγάλες εκπτώσεις», τονίζει παράγοντας του υπουργείου Υποδομών, ο οποίος υπογραμμίζει ότι η περίπτωση της Παράκαμψης της Πάτρας είναι μία από τις εκατοντάδες. Πριν περίπου από έναν χρόνο κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος άλλη μια γέφυρα, στον Ιασμο της Ροδόπης, ηλικίας μόλις 24 ετών! Η ειρωνεία είναι ότι παρακείμενη πέτρινη γέφυρα του 18ου αιώνα, η οποία κατασκευάστηκε επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εμφανίζεται ανθεκτικότερη!
Περίπου 20 μέρες πριν από την κατάρρευση της γέφυρας στην Εθνική οδό Κομοτηνής - Ιάσμου - Ξάνθης, στον ποταμό Κομψάτο, η Δημοτική Αρχή Ιάσμου έχει υποστηρίξει ότι είχε ενημερώσει την αρμόδια Τεχνική Υπηρεσία της Περιφέρειας. Το τεχνικό κλιμάκιο από μηχανικούς είχε επισκεφτεί το σημείο και, σύμφωνα με αναφορές του δημάρχου Καδή Ισμέτ, διαπίστωσε την ανάγκη υποστήριξης της γέφυρας. Κανείς όμως δεν φαίνεται να πρόβλεψε την επιτακτική ανάγκη για άμεση παρέμβαση και διακοπή της κυκλοφορίας. Η περιοχή από τύχη δεν θρήνησε θύματα, αφού η γέφυρα κατέρρευσε πρωινές ώρες Κυριακής.
Η γέφυρα του Αλφειού στην Καρύταινα
Την εικόνα χάους που επικρατεί στις τεχνικές υπηρεσίες των Περιφερειών αποδεικνύει άλλο ένα περιστατικό. Ιδιώτης από την Καρύταινα καταγγέλλει ότι έχει ενημερώσει εδώ και έναν χρόνο με επιστολή του την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τις αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες για τη ραγδαία διάβρωση που εμφανίζει η γέφυρα πάνω από τον ποταμό Αλφειό στην επαρχιακή οδό Μεγαλόπολης - Ανδρίτσαινας, ακόμη όμως αναμένει την απάντηση. «Το φαινόμενο της οξείδωσης-διάβρωσης του οπλισμού εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα, αν και τόσο ο βαθμός απομείωσης της διατομής των οπλισμών όσο και το βάθος της ενανθράκωσης του περιβάλλοντος τον οπλισμό σκυροδέματος είναι δύσκολο να εκτιμηθούν μακροσκοπικά και από απόσταση», αναφέρεται στην επιστολή που συνοδεύεται με αποκαλυπτικό φωτογραφικό υλικό.
Η επιστολή με την οποία ενημερώθηκε από το 2017 η Περιφέρεια Πελοποννήσου για τη ραγδαία διάβρωση που εμφανίζει η γέφυρα πάνω από τον Αλφειό
Ο κ. Τάσσιος επιβεβαιώνει ότι τα φαινόμενα υδραυλικής διάβρωσης είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι γέφυρες. «Πριν από 10 χρόνια χάναμε δύο γέφυρες τον χρόνο επειδή είχαν πολύ ρηχή θεμελίωση και τις έπαιρνε το ποτάμι. Σήμερα υποφέρουμε περισσότερο από τη διάβρωση».
Ο καταγγέλλων υπογραμμίζει ότι δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης της στατικής επάρκειας της γέφυρας, πλην όμως η μεγάλη ταχύτητα εξέλιξης και επιδείνωσης του φαινομένου της διάβρωσης, αν δεν ανακοπεί άμεσα, θα οδηγήσει σύντομα σε εξαιρετικά δύσκολα επισκευάσιμες καταστάσεις. Είναι γνωστό ότι η γέφυρα λειτουργεί σε άκρως δυσμενείς από άποψη διάβρωσης συνθήκες. Στο φαράγγι του Αλφειού υπάρχει σχεδόν μόνιμα υψηλή σχετική υγρασία και τις περισσότερες μέρες του χρόνου η χαράδρα καλύπτεται από πυκνή ομίχλη. Επιπλέον, επιβάρυνση προκύπτει και λόγω των καύσεων στις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ. Η αυξημένη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα διευκολύνει και επιταχύνει το φαινόμενο της ενανθράκωσης του σκυροδέματος, που αποτελεί το πρόδρομο στάδιο της οξείδωσης του σιδηρού οπλισμού.
της Μαριάννας Τζάννε
newmoney.gr
