Ενας ελληνικός υπερυπολογιστής στην υπηρεσία της επιστήμης

Πιο ακριβείς μετεωρολογικές προγνώσεις, άμεση εκτίμηση για τις καταστροφές από μια σεισμική δόνηση, αλλά και νέες ανακαλύψεις με ελληνική «υπογραφή», σε τομείς όπως η βιοϊατρική και η αεροναυπηγική. Αυτά είναι λίγα μόνο από τα επιστημονικά σχέδια που θα βοηθήσει να γίνουν πραγματικότητα ο πρώτος υπερυπολογιστής που θα αποκτήσει η χώρα μας και ο οποίος θα δημιουργηθεί από το Εθνικό Δίκτυο Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ). 

Το μηχάνημα θα εγκατασταθεί στο υπόγειο του υπουργείου Παιδείας στο Μαρούσι από το φθινόπωρο και θα έχει ισχύ 180 TeraFlop, δηλαδή θα μπορεί να κάνει 180 τρισεκατομμύρια πράξεις το δευτερόλεπτο. Μια επίδοση που θα το κατατάσσει στους 400 ταχύτερους υπερυπολογιστές στον κόσμο.

Οπως λέει στην «Κ» ο κ. Βαγγέλης Φλώρος, διαχειριστής Εργων Ανάπτυξης Υπολογιστικών Υποδομών της ΕΔΕΤ, ο υπερυπολογιστής θα κοστίσει 2,6 εκατομμύρια ευρώ και θα συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής. Η εγκατάστασή του αναμένεται να γίνει τον Οκτώβριο, από την Cosmos Business Systems και την ΙΒΜ, οι οποίες κέρδισαν τον ανοικτό διεθνή διαγωνισμό και πριν από λίγες ημέρες υπέγραψαν τη σχετική σύμβαση με την ΕΔΕΤ. Μετά τον Οκτώβριο, το Εθνικό Δίκτυο Ερευνας και Τεχνολογίας θα ξεκινήσει τις απαραίτητες δοκιμές, με στόχο από τις αρχές του 2015 το σύστημα να είναι έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τους Ελληνες επιστήμονες.

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, ένας υπερυπολογιστής δεν χρειάζεται πλέον εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα για να εγκατασταθεί και δεν «καίει» αμέτρητες κιλοβατώρες ρεύματος. «Το σύστημα θα μοιάζει με ένα κουβούκλιο με δέκα “ντουλάπια” στο εσωτερικό του, το οποίο δεν θα καταλαμβάνει περισσότερο χώρο από ένα μικρό δωμάτιο», σημειώνει ο κ. Φλώρος. Στα ράφια των έξι «ντουλαπιών» θα βρίσκεται ο «εγκέφαλός» του, ο οποίος αποτελείται από 8.500 μικροεπεξεργαστές τελευταίας γενιάς της IBM. «Παράλληλα, η ενεργειακή του κατανάλωση θα είναι 170 kW, αρκετά περιορισμένη για τις επιδόσεις του», προσθέτει.

Για να καταλήξει στις τεχνικές προδιαγραφές, η ΕΔΕΤ συνεργάστηκε από το 2010 με όλα τα ελληνικά ινστιτούτα και ακαδημαϊκά ιδρύματα, ώστε να «χαρτογραφήσει» τα είδη επιστημονικής έρευνας που διεξάγονται στη χώρα μας και χρειάζονται τέτοια υποδομή. Συνολικά, καταγράφηκαν 200 τέτοιες εφαρμογές, από 160 ερευνητικές ομάδες. «Για παράδειγμα, θα χρησιμοποιηθεί από το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών στις μελέτες που κάνει για καινούργια φάρμακα, όπως και από ομάδες του Μετσόβιου Πολυτεχνείου που ασχολούνται με τη σχεδίαση νέων αεροσκαφών. Επίσης, θα μπορεί να “τρέξει” κλιματικά μοντέλα, αλλά και μαθηματικές προσομοιώσεις, ώστε, 1-2 ώρες ύστερα από ένα σεισμό, να εκτιμηθεί αν δημιουργήθηκε τσουνάμι ή ποιες περιοχές επηρεάστηκαν και σε ποιο βαθμό. Ακόμη και τα μοντέλα που χρησιμοποιεί το Αστεροσκοπείο Αθηνών για τις μετεωρολογικές προγνώσεις θα ολοκληρώνονται σε 5-10 λεπτά, αντί για 1 ώρα που χρειάζονται τώρα».

Μέχρι σήμερα, η μόνη λύση που είχαν ερευνητικές ομάδες όπως οι παραπάνω ήταν είτε να καταφύγουν στον υπερυπολογιστή ενός ξένου πανεπιστημίου με το οποίο συνεργάζονται είτε να καταθέσουν αίτηση στο Prace, το ευρωπαϊκό δίκτυο υπερυπολογιστών. «Στην πράξη, όμως, ελάχιστα ελληνικά πρότζεκτ έχουν “τρέξει” σε τέτοια συστήματα, αφού για παράδειγμα οι περισσότερες αιτήσεις από τη χώρα μας στο Prace έχουν απορριφθεί». Ετσι, το μηχάνημα θα τους λύσει τα χέρια, ενώ, όπως φιλοδοξεί η ΕΔΕΤ, θα λειτουργήσει σαν κίνητρο για να αναπτυχθούν ακόμη περισσότερες εφαρμογές.

Επιπλέον, ο υπερυπολογιστής θα «δανείζει» το 10% της επεξεργαστικής ισχύος του στο ευρωπαϊκό δίκτυο, διευκολύνοντας επομένως την πρόσβαση σε αυτό Ελλήνων ερευνητών που χρειάζονται ακόμη μεγαλύτερες υποδομές. «Με αυτό τον τρόπο, η Ελλάδα θα γίνει επίσης πόλος έλξης επιστημόνων από όλη τη νοτιοανατολική Ευρώπη, αφού αυτή τη στιγμή το μοναδικό σύστημα που υπάρχει στην περιοχή βρίσκεται στην Κύπρο και έχει επεξεργαστική ισχύ 90 TeraFlop».